Stragan, czy spółdzielnia?

Wpiękny dzień wiosenny w dniu 26 kwietnia br. jechałem do Sochaczewa na walne zgromadzenie kasy spółdzielczej, która liczy przeszło 4 tysiące członków. Jest jedną z najlepszych wiejskich spółdzielni. Ponieważ zebranie odbywało się w później­szych godzinach, przeto oczekując na nie wybrałem się z aparatem fotograficznym na rynek, aby przypatrzyć się, jak rolnicy zby­wają i kupują różne produkty. Powiem szczerze, że rzadko człowiek może doznać tyle wstydu, upokorzenia i po­niżenia, jak właśnie w czasie targów i jar­marków. Setki kobiet z masłem, jajami, serem, śmietaną oczekują swojej kolejki na zbycie tych produktów. Handlarki, nieraz brudne jak nieboskie stworzenia, skubią ser, masło — mlaskają, próbują. Urągają gospodyni nim wreszcie kupią za byle jaką cenę. Są też i takie gospodynie, które muszą wracać z niesprzedaną dzieżką śmietany do domu. Czyż naprawdę gospodyni, matka dzie­ciom, właścicielka gospodarstwa ma cho­dzić do miasta i prosić krzykliwą handlarkę, aby „paniusia" łaskawie kupiła masło czy jaja? Zdaje mi się, że czas byłby już najwyż­szy, aby gospodyni wiejska miała swoją am­bicję i honorność. I żeby wiedziała, że te­mu, co wytwarza chleb Boży, należy się ta­ki sam szacunek, jak każdemu innemu czło­wiekowi twórczej pracy. „Inni szanują nas na tyle, na ile szanujemy się sami!". Nie dziwmy się więc, że ze wsią się nikt nie li­czy, bo przecież my sami o to nie dbamy. „Kupcowe" skupią serek, smakują, mlaskają... a w rezultacie przechodzą do drugiej gospodyni i powta­rzają to samo. Gospodyni nie potrzebuje jechać do mia­sta, wystawać z wytworami swej pracy. Spółdzielcze mleczarnie powinny zabrać mleko, zrobić dobre masło i sprzedać je w mieście. To samo powinny robić zbiornice Powie ktoś: ale trzeba przecież kupić soli, nafty itp. Wszystkie produkty spożywcze dla całej wsi sprowadzi jedna furmanka spółdzielni Oto handelek „wyborowymi'* nasionami koniczyny. Siła kiełkowania tych nasion — wschodzi aż 29 ziarn na 100! spożywców. Tylko najpierw gospodynie mu­szą te spółdzielnie utworzyć i innych do te­go zachęcić! Na jarmarku tych upokorzeń można by wyliczyć jeszcze dużo. Oto w innym miejscu na wozie i pod wozem cielęta. Kupcy po długich targach odeszli. Rolnik zabiera swój przychówek do domu. Dalej, dwoje młodych ludzi trzyma 3 kury. Kupcy dają po 60 gro­szy za sztukę, którą rolnik musiał karmić całą zimę... I tak mniej więcej wszędzie. Tam znowu widać szereg prawdziwych straganów. Ludzie wiejscy garną się do nich jeden przez drugiego. Kupują nasiona. Wła­śnie wziąłem po trochu tych nasion z tego „straganu" i zrobiłem doświadczenie. Co się okazuje? Na 100 ziarnek brukwi posiadało siłę kiełkowania tylko 67. Na 100 ziarn se­radeli wzeszło 18. A na 100 ziarn koniczyny wzeszło 29. Oprócz tego w koniczynie i se­radeli duża ilość chwastów. Cóż to wszystko znaczy? Po prostu ludzka chciwość. Tuż przy rynku w pięknym domu spół­dzielczym mieści się Spółdzielnia Rolniczo-Handlowa. Czyż tam nie może wieś kupić, co jej potrzeba, szczególnie jeśli chodzi nasiona traw, zbóż, kwiatów itp? Nie, ten ów idzie do straganu, bo tu niby taniej. A tymczasem owa taniość zawsze wieś ko­sztuje kilkakrotnie drożej Trzeba, aby gospodynie uświadomiły swoich mężów, iż nie powinni kupować na straganach, a zawsze w spółdzielniach. W ogóle gospodynie nasze powinny się zbuntować i do miasta jak najmniej jeździć po sprawunki. Wszystko powinno się za­łatwiać przez spółdzielczość. Przypatrzmy się obrazkowi obok. Sprze­dał gospodarz prosięta, wypił „litkup", no i szczęśliwie usnął. I kto powie, że ten rol­nik nie ma czasu? My na wsi marnujemy b. dużo czasu bezprodukcyjnie, jeżdżąc w dni jarmarkowe i targowe do miast. Lepiej by było, gdyby konie i ludzie odpoczęli w domu. Prywatny sklep, stragan — to nie dla drobnego rolnika. Każdy pośrednik chce się prędko dorobić, więc nam nic innego nie pozostaje jak powiedzieć sobie, swoim naj­bliższym i znajomym: Targ się skończył, a tu jeszcze pełna dzieżka śmie­tany. No, i co robić? Trzeba zabrać z powrotem, albo sprzedać za pół darmo. Stragany nas nie zbawią. Spółdzielnie zaś uczciwie ochronią przed wyzyskiem i stratami. Pod wpływem spółdzielczości naród zwiera się w sobie, nabiera więcej sił, demokratyzuje posiadanie bogactwa i wypiera spośród siebie wszystko, co jest narodowo obcym, a gospodarczo — niedołęstwem, marnotrawstwem, albo pasożyłnictwem. Stanisław Wojciechowski

O serwisie

“ Serwis poĹ›wiÄ™cony zagadnieniom oraz nowinkom na temat rolnictwa w okresie przedwojennym. Mam gĹ‚Ä™bokÄ… nadzieje, ĹĽe zawarte tutaj rady, znajdÄ… zastosowanie w rolnictwie teraĹşniejszym.”