Jan Matejko w rocznicÄ™ urodzin

Jesteśmy narodem, który wychował sobie ludzi, umiejących życic swoje poświęcić tylko wielkiej sprawie — Ojczyźnie. Historia Polski wymienia ich całe rzesze w ciągu wieków — bohaterskich żołnierzy, wielkich ofiarnych patriotów, zdolnych po­lityków, pisarzy, poetów, malarzy... Również i malarzy, boć służyć ojczyźnie można róż­nie i w różny sposób wielkość Jej pomna­żać. Polska w dziejach swoich przechodziła różne chwile — jasne, pełne chwały i potę­gi, jako też przeszło stuletnią niewolę. W ta­kiej to, właśnie chwili książka napisana przez pisarza-patriotę przechodziła z rąk do rąk, budząc nadzieję, rodząc bunt i chęć czynu. Malarz - patriota odtwarzał na płótnie mi­nione chwile, dni chwały i potęgi, wielkie czyny bohaterstwa i poświęceń jednostek, jak i chwile załamań, słabości, których na­stępstwem była niewola. Takim malarzem był Jan Alojzy Matejko. Obrazy jego — to historia Polski. Wiek już cały dzieli nas od dnia 30 czerwca 1838 r., wktórym to roku w skromnej mieszczańskiej rodzinie przy­szedł na świat przyszły wielki malarz. Urodzony w starożytnej stolicy Piastów, i Jagiellonów, pozostał w niej do śmierci, opuszczając rodzinne miasto tylko dla wyjaz­dów zagranicę celem kształcenia się w ma­larstwie. Zrośnięty z cichym Krakowem, rocznicę urodzin którego każdy niemal kamień, każda piędź ziemi mówi wtajemniczonym o wielkości i sławie, o zmaganiach się i cierpieniach na­szego narodu, wżył się też w przeszłość pol­ską duszą i ciałem. Od lat najmłodszych zdradzał Jan Ma­tejko wybitny pociąg do ołówka i do pędzla, jak również niezwykłą ciekawość wszystkie­go, co dotyczyło dziejów naszego narodu i jego kultury. W szkole nie uczy się dobrze. Ukoń­czywszy 3 klasy (bez promocji), przechodzi w wieku lat 14 do Akademii Sztuk Pięknych. Była to ważna data jego życia, rozpoczął nią bowiem okres pracy artystycznej. Kształcąc się w malarstwie nie zaniedbywał pracy nad poznawaniem przeszłości Ojczyzny. Czyta pilnie kroniki i opisy, kazania i pamiętniki, robi wycieczki do miejsc historycznych, oglą­da i bada starożytne płyty nagrobków, figu­ry pomników, wnętrza grobów, starą broń, szczątki materii i ubiorów, portrety, monety, medale, wszystko, aż do najdrobniejszych przedmiotów, mogących mu pomóc w od­twarzaniu życia minionych pokoleń. Myśląc o wybitnych postaciach naszych dziejów, miał kiedyś w uniesieniu powiedzieć: „Od­gadnę ich, odtworzę ich wszystk;ch, chcę wiedzieć, jacy byli, jak który wyglądał — muszę ich oczyma duszy zobaczyć. Niech mi pomoże co może, lada złamana pieczęć, czy pieniądz zatarły. Szukać będę wszędzie, gdzie jaki ślad jeszcze mógł zostać; ale doj­dę, rozpoznam, ujrzę ich wszystkich, od te­go, co pierwszy chrzest przyjął, aż do tego, co ostatni nosił koronę". Te zainteresowania i zamiłowania jasno wytknęły kierunek twórczości artystycznej Matejki. Stał się malarzem historycznym, ale na wskroś polskim malarzem, gdyż z niewiel­kimi wyjątkami obrazy jego i szkice odtwa­rzają różne zdarzenia i różne strony naszego narodowego życia politycznego, umysłowego i obyczajowego. Odtworzył je mocą swego talentu, niezrównaną siłą wyobraźni, ogro­mem twórczej pracy artysty, ożywionej naj­czystszą miłością ojczyzny. Dorobek malarski Jana Matejki jest tak olbrzymi, iż nie sposób byłoby go omówić w ramach artykułu. Już w rok po wstąpie­niu do szkoły malarskiej ukazują się jego obrazy. W późniejszych latach za jeden z obrazów dostaje zapomogę pieniężną na wyjazd za granicę do Monachium. Będąc w Monachium nie zapomina jednak o tema­tach polskich — zbiera materiały do dzieła: ,,Ubiory w Polsce". Zdumiewają one po dziś dzień prawdą historyczną, jaka bije z tych postaci, ukazujących po przez wieki sposoby ubierania się w Polsce różnych warstw spo­łecznych. Matejko kroczy śmiało wytkniętą sobie drogą malarstwa historycznego. Nic go od tej pracy nie może oderwać — ani kłopoty pie­niężne, ani troski męża i ojca kilkorga dzie­ci, ani słabe zdrowie. Talentem swoim roznosi sławę imienia polskiego daleko poza granice kraju. Służy Ojczyźnie jako malarz-wychowawca naro­du, odtwarzający na płótnie i wskrzeszający w duszach widzów minione dzieje. Obrazy Matejki są rozproszone po świe­cie. Większość jednak c/brazów i szkiców została w Polsce. Część z nich pozostaje w rękach osób prywatnych, kilka w gmachu Sejmu we Lwowie, „Grunwald" króluje w salach Zachęty w Warszawie. W stolicy na Zamku znajduje się również „Batory pod Pskowem". Najwięcej obrazów i pamiątek po naszym genialnym malarzu znajduje się w jego rodzinnym mieście — Krakowie. Nie­chaj zwiedzający, wchodząc do kościoła Ma­riackiego zwróci uwagę na ściany w prezbi­terium, malowane według wzorów i pod bez­pośrednim kierownictwem Matejki. Stani­sław Witkiewicz w swej pracy o Matejce mówi, że te ozdoby to niby „cudowna litania, którą Matejko wyśpiewał rïa ścianach pre­zbiterium" i że „zdaje się być uzmysłowie­niem tego porywu duszy... który ogarnia człowieka od przestąpienia progu Mariackie­go kościoła". W Krakowie również znajduje się Muzeum jego twórczosci.

O serwisie

“ Serwis poĹ›wiÄ™cony zagadnieniom oraz nowinkom na temat rolnictwa w okresie przedwojennym. Mam gĹ‚Ä™bokÄ… nadzieje, ĹĽe zawarte tutaj rady, znajdÄ… zastosowanie w rolnictwie teraĹşniejszym.”