Rozwój szkół gospodarskich

Wodbudowanej Polsce zaczął się rozwój szkół gospodarskich, który wkrótce zy­skał podstawę prawną w ustawie o ..ludo­wych szkołach rolniczych" z 9 lipca 1920 ro­ku; finansowe podstawy zapewniło nieco póź­niej wprowadzenie złotego. Wspomniana ustawa przewidywała zorganizowanie w każ­dym powiecie 1 szkoły męskiej i 1 żeńskiej. W roku 1918 istniało 11 szkół męskich i 5 żeńskich, razem 16. ale już w 1920 r. liczba ich doszła do 54 (34 -f- 20), i stale się pod­nosiła, tak, że w 1929 roku było 130 szkół (90 -|- 40). Później przyrost był już powol­niejszy, a w 1938 roku było 40 męskich i 45 żeńskich tzw. „szkół przysposobienia rolni­czego" , 41 męskich i 5 żeńskich innych szkół „typu niższego" oraz 7 męskich i 22 żeńskie kursy wędrowne. Do tego dochodzą jeszcze: 1 szkoła spółdzielczości rolniczej (Nałęczów), 3 szkoły mleczarskie męskie (Rzeszów, Lis­ków, Września) oraz 1 żeńska (Szafar-nia pod Rypinem), 1 szkoła drobiarska (Ju-lin pod Radzyminem) i 1 kurs chmielarski. Najwięcej szkół jest własnością samorządu, dalej państwa, wreszcie instytucyj społecz­nych. Wzorem, na którym się opierano przy or­ganizowaniu nowych szkół rolniczych w od­rodzonej Polsce były szkoły w Pszczelinie i Kruszynku oraz im podobne. Miały te szko­ły urabiać wychowanków na dobrych samo­dzielnych rolników oraz świadomych swych praw i obowiązków obywateli. Niemal wszy­stkie szkoły w województwach środkowych, południowych i wschodnich poszły w kierun­ku „pszczelińskim", natomiast w wojewódz­twach zachodnich zastosowano zasadniczo typ szkół dwuzimowych. Niektóre „pszcze-lińskie" przez szereg lat stosowały kurs pół­toraroczny. W szkołach żeńskich różnic nie było. Około 1930 roku robiono próby z wpro­wadzeniem szkoły o nowym typie, który był kombinacją szkoły internatowej z dwuzimo-wą, ale ten nie utrzymał się. Reorganizacja szkolnictwa w 1932 roku wniosła pewne zmiany do programu, zwłasz­cza zmniejszenie ilości lekcyj ogólnokształ­cących na rzecz przedmiotów praktycznych, a wreszcie nazwano ten typ „szkołą przyspo­sobienia rolniczego". Inne (i dwuzimowe) są ujmowane jako w ogóle szkoły ,,typu niższe­go". W ostatnich kilku latach rozwijają się kursy wędrowne po 3 — 5 miesięcy, mające skrócony program szkół rocznych. Osobno jeszcze trzeba wspomnieć o szko­łach rolniczych organizowanych przez obce narodowości. Tak np. Żydzi mieli od 1902 ro­ku szkołę rolniczą w Częstoniewie pod Grój­cem oraz od 1909 r. w Słobódce Leśnej pod Kołomyią, zaś fermę ogrodniczą w Często­chowie, a po wojnie robili próby utrzymania paru innych. Ukraińcy mają po woinie szko­ły rolnicze w Miłowaniu pod Tłumaczem i w Szybalinie pod Brzeżanami oraz szkołę mleczarską w Stryju (również urządzają kur­sy handlowe). Jeżeli wziąć pod uwagę rozmieszczenie omówionych szkół dla gospodarzy, to naj­większe zagęszczenie w stosunku do powierz­chni i do ilości gospodarstw mamy w woje­wództwach zachodnich, gdzie izby rolnicze dobrze to przeprowadziły. Następne miejsce, choć z bardzo nierównomiernym rozmieszcze­niem, zajmują województwa środkowe. W sto­sunku do ilości rolników (choć rzadko na ob­szar) dość dużo jest szkół w województwach wschodnich. Wreszcie w województwach po­łudniowych dopełnianie ilości szkół zachodzi dopiero w ostatnich latach. Biorąc przecięt­nie (poza zachodem Polski), jedna szkoła rol­nicza męska przypada na 3 — 4 powiaty, a żeńska na 5 jpowiatów. Zespół nauczycielski w szkole rolniczej liczy zwykle po 4 osoby, mianowicie w mę­skich: rolnik, hodowca, ogrodnik i ogólny, a w żeńskich: rolniczka, ogrodniczka, do go­spodarstwa domowego i ogólna. Poza tvm bywa tylko po dwu nauczycieli stałych, ale jeszcze dojeżdżają różni specjaliści (np. le­karz weterynarii). W szkołach dwuzimowych podczas trwania kursu dobiera się specjali1 stów. Nauczanie w szkołach jedenastomiesięcz' nych obejmuje do południa średnio 6 godzin lekcyj, a popołudniu średnio 4 godziny za­jęć praktycznych. Gospodarstwo w szkole męskiej wynosi zwykle około 30 ha, w żeńskiej około 15 ha ziemi. W szkołach dwuzimowych są tylko wykłady. W obu wypadkach urządza się du­żo wycieczek. Dość silny nacisk kładzie się na wychowanie. Kurs trwa 11 miesięcy, od połowy stycznia do połowy grudnia; dwuzimianowe mają 2 kursy po 5 mies., od 1.11. do 31.3. Kształcenie zmierza do tego, by nie tyl­ko dostarczyć wiadomości, ale i rozwinąć umysł ucznia oraz wpoić chęć do dalszego samokształcenia się i oddziaływania na oto­czenie. Uczniowie są przyjmowani w wieku 17— 24 lat (dziewczęta od 16), po 4 oddziałach szkoły powszechnej. Zespół jest przewidzia1-ny na 40 osób, ale przeważnie bywa mniej. Uczniowie winni pochodzić z najbliższej oko­licy. W 1937 r. ukończyło 3.148 chłopców i 2.224 dziewcząt we wszelkich szkołach niż1 szych (z czego około 250 chłopców i 750 dziewcząt w wędrownych). Nauka jest bez-

O serwisie

“ Serwis poĹ›wiÄ™cony zagadnieniom oraz nowinkom na temat rolnictwa w okresie przedwojennym. Mam gĹ‚Ä™bokÄ… nadzieje, ĹĽe zawarte tutaj rady, znajdÄ… zastosowanie w rolnictwie teraĹşniejszym.”