Wybory do rad gminnych

Przepisy wyborcze do rad gminnych róż­nią się znacznie od przepisów przy wy­borach do rad gromadzkich, które przedsta­wiliśmy w poprzednim numerze. Najważniej­sza różnica jest ta, że wybory do rad gmin­nych są pośrednie. Wybierają rad^ gminne nie mieszkańcy uprawnieni, jak to jest przy wyborach do rad gromadzkich, ale specjalni wyborcy, którzy tworzą kolegia wyborcze. W skład gminnego kolegium wyborczego, które wybiera radę gminną, wchodzą: 1) ra­dni gromadzcy z tvch wsi, które mają rady gromadzkie; 2) delegaci w liczbie od 2 do 10-ciu (zależnie od ilości mieszkańców) z tych gromad, które nie posiadają rad gromadzkich, oraz 3) sołtysi i podsołtysi ze wszystkich gromad. Liczba radnych gromadzkich wynosi w gminach wiejskich, mających do 5-ciu ty­sięcy mieszkańców — 12; od 5 do 10 tys. mieszkańców — 16; powyżej 10 tys. miesz­kańców — 20. Liczbę mieszkańców ustala się i określa ilość radnych na daną gminę na podstawie prowadzonej przez gminę ewiden-cij ludności. Wybranym na radnego gminnego może być każdy obywatel, bez różnicy płci, który przed dniem zarządzenia wyborów ukończył lat 30, mieszka na obszarze danej gminy i ma prawo wybierać do którejkolwiek rady gro­madzkiej. Znaczy to, że może być wybrany tak członek kolegium wyborczego, jak i mie­szkaniec gminy, nie będący członkiem kole­gium wyborczego. Wybory do rady gminnej mogą się odbyć w jednym okręgu wyborczym, obejmującym całą gminę; albo dana gmina może być po­dzielona dla przeprowadzenia tych wyborów na dwa lub więcej okręgów wyborczych. Ustawa z dnia 16 sierpnia 1938 r. o wyborze radnych gromadzkich, gminnych i powiato­wych (ogłoszona w Dzienniku Ustaw Nr 63 poz. 481) stawia jednak pewne wraunki, któ­re przy podziale muszą być zachowane. A więc każdy okręg wyborczy powinien two­rzyć jedną ciągłą całość terytorialną. Wy­jątek stanowią części jakiejś gminy wrzyna­jące się w obszar gmin sąsiednich. Nie może być rozdzielona przy wykrawaniu okręgów żadna gromada, lecz musi wchodzić jako ca­łość do jednego z okręgów wyborczych. Okręgi wyborcze przy wyborach do rad gminnych muszą mieć przynajmniej 3 man­daty. Podziału mandatów między okręgi do-konywuje się na podstawie liczby mieszkań­ców. Do podziału takiego uprawniony jest starosta powiatowy. Zarządza wybory do rady gminnej staro­sta powiatowy, który określa od razu dzień zarządzenia wyborów i dzień głosowania. Jeżeli wybory całej rady gminnej doko-nywują się w jednym okręgu wyborczym, to powołuje się wtedy do ich przeprowadzenia jedną komisję wyborczą. Jeżeli zaś wybory przeprowadza się w okręgach, powołuje się gminną komisję wyborczą i okręgowe ko­misje wyborcze. Przewodniczącego komisji wyborczej powołuje starosta powiatowy, a członków komisji zarząd gminy spośród członków kolegium wyborczego biorącego udział w głosowaniu w danym okręgu. Gdy­by jednak zarząd gminy nie wybrał członków kolegium wyborczego, to dokona tego prze­wodniczący komisji na początku zebrania wyborczego z obecnych członków kolegium wyborczego. O zebraniu wyborczym winien wójt za­wiadomić na piśmie (za potwierdzeniem od­bioru) członków kolegium wyborczego naj­później na 6 dni przed dniem zebrania wy­borczego. W zawiadomieniu tym , dokona­nym za pośrednictwem sołtysów, powinien wymienić mieisce, dzień i godzinę zebrania wyborczego, podać liczbę mandatów jaka przypada na daną gminę, podać do wiado­mości, na jakie okręgi wyborcze gmina zo­stała podzielona i ile mandatów na każdy okręg przypada, oraz nazwiska przewodni­czących komisji wyborczych. Żeby wybory do rady gminnej mogły się odbyć prawomocnie, musi na zebraniu wy­borczym danego okręgu być obecna więcej niż połowa wszystkich członków danego ko­legium. Jeżeli jednak dostateczna liczba członków kolegium wyborczego na zebranie wyborcze nie przybędzie, komisja wyborcza wyznaczy zebranie w drugim terminie, które odbyć się może nie wcześniej niż 7 dnia po pierwszym zebraniu. A gdyby i drugie ze­branie z braku kompletu nie doszło do skut­ku — to wtedy radnych dla danej gminy wy­bierze wydział powiatowy. Radni gminni wybrani przez wydział powiatowy .piastują władzę przejściowo do czasu wybrania iad- Ogłoszenia wyników głosowania komisja wyborcza winna dokonać następnego dnia po dniu głosowania w sposób zwyczajem przyjęty oraz przez wywieszenie przed do­mem sołtysa i lokalu wyborczego. Protesty wyborcze na nieprawidłowość wyborów zgłasza się w ciągu 1 dni po ogło­szeniu wyniku wyborów. Protest winien być podpisany w okręgu, wybierającym całą radę gminną, co najmniej przez 10-ciu wyborców; a w okręgach wybierających część rady gminnej — co najmniej przez 5-ciu członków kolegium wyborczego. Protesty wnosi się na piśmie do gminnej komisji wyborczej, która w ciągu 3 dni prześle je z odpowiednimi wy­jaśnieniami i aktami staroście powiatowemu. Wniesienie protestu wyborczego wstrzymu­je ukonstytuowanie się rady gminnej. Roz­strzyga protesty wyborcze starosta powiato­wy po zasiągnięciu opinii wydziału powiato­wego z głosem stanowczym (rozstrzygają­cym).

O serwisie

“ Serwis poĹ›wiÄ™cony zagadnieniom oraz nowinkom na temat rolnictwa w okresie przedwojennym. Mam gĹ‚Ä™bokÄ… nadzieje, ĹĽe zawarte tutaj rady, znajdÄ… zastosowanie w rolnictwie teraĹşniejszym.”