Studnia

Moc dobra nasporzył los ludziom ocińskim, że ino żyć na tym Ocinku i nie umie­rać. Było tam, było; czego tam nie było! Pól pod dosytkiem miał tu każdy jeden, ról dorodnych na podziw. �ąk i pastewników było przy wsi tyle, że nigdy ta nie ułaknęło bydle domowe smakowitej zielenizny. Mia­sto stało blisko, gościniec biegł tuż zaraz, do sąsiednich wsi kamieniem by dorzucił, do kościoła było niedaleko. Ej, cieszyć się ino Ociniakom z szczęśliwych darów, cieszyć się i radować w rozhuku wesela. Tak by się widziało każdemu oku, jakie by tylko pojrzało na ociriskie dobra, dostatki, wygody. Tak by się pośpiesznemu patrzeniu przedstawił ów szczęśliwy los. Ale jakby tak wejrzeć bliżej, uważniej, w szczegół jeden i drugi? Wtenczas zawsze i bez odmiany ulęgała się myśl, aby się litować szczerym słowem: — O, biedę też mają tutaj, mają. Nie jest im dobrze ze wszystkim, nie Wody nie mają... Woda. Niby była ta woda tuż zaraz wedle wsi, o staję, o dwa — ale jaka tam woda! Mogło się jej bydlę nachlapać, krowa i koń, ale człeka omierza ino brała, gdy tę wodę na język brał. Cóż za woda mogła pły­nąć w maluśkiej rzeczce, zmulonej, spapra­nej matem i zgniłym smrodem! Ileż razy z leniwego wartu tej wody wysterczały oślizgłe gicały jakiegoś chabana, co se pły­nął niewiadomo skąd i mókł w rzece tygo­dniami. Jak taką wodę pić, jak ją na użytek brać? Próbowali ludzie tu i tam dobrać się do wody śród łąk, gdzie suszej, choć niżej. Na nic. Otwierały się zaraz o kilka sztychów w głąb jakiesić żygawce, paskudne nurty, plu­jące w górę zwichrzonym bełtem, że nie wo­dę czerpało się stamtąd, ale jakiś pienisty ulipek, pełen piachu i paprochów. To i wprędce porzucili ludziska zamysły, żeby studnie na podłączu majstrować. Na co się to zda? poznanie ich w praktyce ułatwia to, że wszystkie te choroby w rezultacie dopro­wadzają w pierwszym, względnie w ciągu kilku lat, do skarłowacenia krzaka, wcześ­niejszego zasychania łęt i zmniejszenia plo­nu. Dlatego też możemy z dużym prawdo­podobieństwem przyjąć, że ogromna więk­szość krzaków wyróżniających się na polu nienormalnym wyglądem, w szczególności zadrobniałych, o poskręcanych liściach i ło­dygach, o pomarszczonych blaszkach liścio­wych, wcześniej zasychających łętach i da­jących mniejszy plon, zadrobniałych ziem­niaków, są to krzaki chore. Krzaki te są rozsadnikami chorób wirusowych, gdyż w ich sokach znajdują się zarazki tych cho­rób. Walka z chorobami wirusowymi polega na przestrzeganiu, aby ziemniaki spod cho­rych krzaków nie dostały się do przyszło­rocznych sadzeniaków. Następnie trzeba się starać utrudnić owadom, głównie mszycom, przenoszenie zarazków chorób wirusowych z chorych krzaków na zdrowe. Sposoby ,w tym celu stosowane na dużą skalę zagranicą, zwłaszcza w Stanach Zjed­noczonych, polegają na starannej pielęgnacji sadzeniaków w specjalnych szkółkach, na tzw. „poletkach odosobnionych jednostko­wo-nasiennych". Jak sama nazwa wskazuje, poletko nasienne ziemniaków znajdować się winno w oddaleniu od pól ziemniaczanych i pomidorów. Do obsadzenia poletka należy użyć ziem­niaków wypróbowanej, plennej odmiany, oczywiście rakoodpornej. Duże, starannie wy­brane, zdrowe sadzeniaki, odkażamy w for­malinie i wysadzamy, krając je na ćwiartki, w tzw. „jedenastkach bulwowych" — czte-rokrzakowych. Po przekrajaniu każdego ziemniaka, nóż należy odkazić przez zanu­rzenie go w formalinie. Poletko odosobnione jest w czasie wzro­stu bardzo starannie uprawiane, wychwasz-czane i opryskiwane, kilkakrotnie przeciw­ko mszycom i innym owadom, przenoszą­cym choroby wirusowe. Na poletku takim przeprowadzamy kil­kakrotnie tzw. selekcję negatywną, tj. usu­wamy z pola wszystkie krzaki chore lub też podejrzane o chorobę. W ten sposób w czasie sprzętu mamy w pozostałych na po­letku krzakach zdrowy materiał sadzenia­kowy. Aby się upewnić ostatecznie co do zdro­wia zebranych z poletka sadzeniaków, sprawdzamy ich zdrowotność w roku na­stępnym. W tym celu przechowujemy plon — Nie poradzi... — przytwierdzali mię­dzy sobą swoją nieporadę. — Tak już musi być, jak było za ojców, praojców. Takie pra­wo na nas... Jeszcze jak na złość wieś ułożyła się szumnie na wyniosłych pagórkach, co o wie-Ifj łokci królowały ponad płaszczyznami łąk i poziomem rzeczki. Pagóry to były co się zowie, licie gliniaste zbudowane z krzep­kiej calizny na mur. Pewnie, że wygoda stąd szła dla ludzi, bo gdziebyś tu błoto jakie uświadczył, albo wodę stojącą na drodze. No juści. Ale wygoda wygodą, wody w tym sposobie dobić się nie dobije. Nawet myśleć o tym naprawdę nikomu na Ocinku się nie chciało. Szkoda fatygi i mitręgi. — Ij, bo to się do wody dobierze?... — myśleli zgodnie. — Trza by do sta łokci ko­pać, a czy to się opłaci? Wyskoczy >aki dia­beł żygawiec, i na nic wszystkie nasze za-pobiegi. A choćby się ta i dobył tej wody, to trza by zdrowie zjeść przy korbie, za czym by jakie wiaderko wyciągnął... I płynęły wieki za wiekami, powstawały na wsi nowe pokolenia i kładły się warstwami na smętarzu jak snopki w zapolu, czas umy­kał, świat się przemieniał w przepływie cza­su, świat się ulepszał coraz, tylko na Ocin­ku największa bieda: woda nie odmieniła się w dobro. Bieda ostała biedą, i nie zanosiło się wcale, żeby miała odstać od wsi. Jak miała zresztą odejść, skoro nikt się nawet nie poważył prześcigać ją od wrót wsi. A to i była. — Ha, wola boska... Takie prawo... Jak za ojców, praojców. Na Drugiej Górce ociriskiej siedziało po-bok siebie pięciu gospodarzy. Z jednej stro­ny drogi Partyka i Płaza Jasiek, naprzeciw­ko nich Siwy Kaźmierz, Rybus i Płaza Waw-rzek. Chłopy to były na całej wsi najmoż-niejsze, obłożone w morgi i dobytek. Komu >ak komu, ale im to na pewno nie mogła iść na rękę niewygoda z wodą. O, co nie, to nie! W tej piątce wyróżniał się od reszty Płaza Wawrzek. Odmienił się zresztą od wszystkich tutaj na wsi chłopów, ilu ich tam było. Już od młodu nadstawiał czujnie ucha *) Rodziny należy wysadzić w odosobnieniu, tak jak poletko jednostkowo-nasienne, oraz opryskiwać w czasie wzrostu. spod każdego krzaka oddzielnie w toreb­kach lub specjalnych dołkach, wykopanych w ziemi, i wysadzamy go w roku następ­nym „rodzinami", tj. plon spod każdego krza­ka obok siebie. O ile przeprowadzono sumiennie selek­cję i opryskiwanie w pierwszym roku, to w drugim otrzymujemy zdrowe rodziny, któ­re stanowią wyselekcjonowany, wysokiej wartości materiał do dalszego rozmnożenia. W razie stwierdzenia objawów chorobo­wych w niektórych rodzinach możemy jesz­cze materiał ten „poprawić", usuwając moż­liwie wcześnie z pola całe podejrzane ro­dziny*). Selekcja ziemniaków, sposobem wyżej opisanym, wydaje się pozornie bardzo trud­na, w praktyce jednak okazuje się prosta i łatwa. Należy tylko przestrzec rolnika, że rezultaty selekcji osiąga się nie od razu i wtedy tylko, jeśli przestrzega się podawa­nych wskazówek z całą skrupulatnością. Upraszczać metody selekcji można tylko w oparciu o własną kilkuletnią praktykę. Korzyści z prowadzenia selekcji ziemnia­ków są niezawodne i duże. Bezpośrednią jest stałe zwiększanie się plonu ziemniaków oraz możność sprzedawania sąsiadom dobre­go materiału sadzeniakowego. Pośrednią ko­rzyścią będzie zapoznanie się rolnika z naj­prostszym sposobem podnoszenia wartości materiałów siewnych. Jako korzyści ubocz­ne można uważać zaznajomienie się rolnika z techniką zaprawiania i opryskiwania, tj. czynnościami, które mają podstawowe zna­czenie w walce z chorobami pól i sadów. Selekcje ziemniaków nadają się badzo do prac zespołowych ze względu na ko­nieczność fachowego kierownictwa i wyzy­skanie opryskiwacza. W szeregu zespołów Przysposobienia Rolniczego w roku bieżącym opisywany spo­sób walki z chorobami wirusowymi został zastosowany. Po zakończeniu tych prac na­piszemy o ich wyniku. Zie czynisz, jeśli chwalisz, gorzej, jeżeli ganisz rzecz, której dobrze nie znasz. Leonardo da Vinci i pilnie wyłapywał wszystko, co światem chodziło i pożytek niosło. Chłop ci z niego był z głową otwartą i rozumem nie byle ja­kim. Szły z tej jego głowy pomysły różne, wielce przydatne i skuteczne w gospodar­skim sposobie. Odmiany w robocie, ulepszę-f nia w dobytku i całej chudobie. — Świat podgania naprzód, czemu chłop ma się w tyle ostawać? — rozgadywał w gromadzie. — Czemu chłop ma na twardym spać, kiedy miękcej naścielić se może?.. I jednego dnia poszedł do sąsiadów, co pobok niego siedzieli, z radą dziwną, opę­taną. Sąsiedzi nie mogli się opędzić myśli, że Wawrzek chybnął tym razem na rozumie. Niby mądrala, a tak głupio wyjechał. Stud­nię budować! Przecie jak Ocinek Ocinkiem nikt się na wsi na coś podobnego nie powa­żył. Stała wieś od wiek wieków, cierpiał na­ród od złej wody, niewygód przez nią se sporzył, ale jakoś żył i żyje. A zresztą, czy to starzy mądrale nie rozpowiadali, że nic dobrego z takiej studni nie wyjdzie? Że ino koszt urośnie, opusta i upadek, a pożytek niepewny. Kto wie, jak daleko w głąb trzeba się dokopywać, ile czasu to zajmie, a któż zaręczy, czy aby woda będzie lepsza ze studni, aniżeli ze stoków i studzienek na podłączu, a choćby i z rzeki?! Nie, Wawrzek przecholował, za daleko strzelił, trza go od­wieść od bzdurnego zamysłu. Mądryś, Wawrzek, na jedno, ale już z tą studnią toś się popsnął — podśmiewy-wali się wszyscy jak jeden. — Człowieku, przecie to nie naszej głowy rozum! A co? Nie ma nas to pięciu? W pię­ciu zradzimy. W kupie raźniej i łatwiej. A kto nam zaręczy, że będzie z tego pociecha? Pożytek! Ja wam mówię!.... — zaklinał się i bił się w piersi, że mówi żywną prawdę, obdumaną i rozważoną na wszystkie sposoby i bez nijakiej zmyłki. Namawiał, prosił, prze­konywał. Wymownie przedstawiał sąsiadom i rozważnie tłumaczył, jak się snują w pod­glebiu źródła zaskórne, że nie ma się co bać głębizny studni na ocińskich wyniosłościach, bo tam w głębi ziemnej można natrafić na żyłę wody.

O serwisie

“ Serwis poĹ›wiÄ™cony zagadnieniom oraz nowinkom na temat rolnictwa w okresie przedwojennym. Mam gĹ‚Ä™bokÄ… nadzieje, ĹĽe zawarte tutaj rady, znajdÄ… zastosowanie w rolnictwie teraĹşniejszym.”