Droga do Danii

Jeśli kiedykolwiek jest mowa o krajach rolniczych, skłonni jesteśmy wtedy poję­cie to łączyć z pojęciem krajów podobnych jak Polska, w których większość mieszkań­ców utrzymuje się z pracy w rolnictwie. Otóż w Polsce z pracy w rolnictwie, ogrodnictwie i leśnictwie żyje 60,9/0 ogółu ludności. Większy procent ludności zatru­dnionej w rolnictwie wykazują tylko kraje 0 mniejszej intensywności (dużym nakładem) gospodarowania, jak: Bułgaria — 74.6% i Ro­sja — 77.6%, natomiast mniejszy procent: Finlandia — 59.4%, Estonia — 58.8%, Wę­gry — 35.5%, Norwegia — 35.5%, Szwecja 34.8%, Czechosłowacja— 34.5%, Dania — 29.6%, Austria 27.3%, Szwajcaria — 22.7%, Niemcy — 20.9%. Z zestawienia tego widzimy, że dotych­czasowe łączenie pojęcia krajów rolniczych ż pojęciem krajów o zdecydowanej większo­ści ludności rolniczej nie jest słuszne, zwła­szcza że wśród krajów o mniejszości ludno­ści rolniczej widzimy np. kraje Skandynaw­skie, Czechosłowację i Danię, które mają ustaloną w Europie opinię krajów przede wszystkim rolniczych, a Dania (29.6% ludno­ści rolniczej) stawiana jest innym za wzór krajów rolniczych. O zaliczeniu tych państw do krajów rol­niczych decyduje nie liczba rolników, ale ich sprawność techniczna, pozwalająca im otrzy­mywać większe ilości plonów o lepszej niż gdzieindziej jakości. Rolnictwo duńskie, któremu poświęca się mniej niż y3 część ludności, jest w stanie nie tylko zaspokoić większe niż u nas zapotrze­bowanie rynku wewnętrznego, ale ma po­ważne nadwyżki produktów hodowlanych, których wybitna jakość pozwala mu na utrzymanie w swych rękach najkorzystniej­szych zagranicznych rynków zbytu. Zestawienie danych dotyczących Danii 1 Polski mówi nam, że w Polsce na 3 rolników wypada 2 nierolników, podczas gdy w Da­nii na 3 rolników wypada 7 nierolników. Niektórzy sądzą, że ci dwaj nierolnicy nie spełniają żadnej dodatniej roli w życiu go­spodarczym społeczeństwa i są tylko niepo­trzebnym ciężarem utrzymywanym kosztem pracy trzech żywicieli rolników. Otóż duży odsetek ludności nierolniczej nie hamuje bynajmniej dobrobytu rolników, lecz wprost przeciwnie podnosi jego poziom. Świadczy o tym najlepiej wielki dobrobyt rolnika duńskiego, gdzie trzech rolników ży­wicieli utrzymuje przecież nie dwóch, jak u nas, ale ,,aż" siedmiu nierolników. Rolnik jest wytwórcą i jako wytwórca jest zarazem kupcem zbywającym produkty swej pracy, a kupcowi zawsze się wtedy po­wodzi lepiej, kiedy ma więcej nabywców. Podczas gdy każdy rolnik duński ma w swym kraju przeszło dwóch nabywców, to w Pol­sce 3 rolników musi się dzielić zaledwie dwoma nabywca. Jeśli więc przeprowadzi­my tu rachunek uproszczony, to zobaczymy, że dochody każdego rolnika duńskiego z ryn­ku wewnętrznego są 3 raza większe niż w Polsce. Za te zwiększone swe wpływy za­możny rolnik odpłaca się swoim nabywcom, a więc ludziom z miast, i korzysta z ich usług zakupując bez specjalnego trzymania się za kieszeń wytwory ich pracy: maszyny, nawo­zy pomocnicze, artykuły budowlane, meble, ubrania, książki, gazety itp. Ci, których rol­nik żywi stwarzają mu warunki wygodnego i kulturalnego życia. W tym układzie sto­sunków dobrze jest ludziom w mieście i do­brze jest ludziom na wsi. Jedni i drudzy są zadowoleni z wydajnej pracy i wysokiego po­ziomu życia. Przyczyną naszej biedy wiejskiej jest właśnie przeludnienie wsi, przy którym z pracy na roli utrzymywać się musi dwa ra­zy więcej ludzi niżby się utrzymywać po­winno. Przy zmniejszeniu się pracujących na roli o połowę, dobrobyt pozostałych na roli zwiększyłby się, jak to wykażą dalsze roz­ważania, więcej niż dwukrotnie. W Polsce na 1 człowieka żyjącego z rol­nictwa wypada średnio 1.3 ha, podczas gdy w Danii przeszło dwa razy tyle, tj. 2.8 ha (pól, łąk i pastwisk.*) Chcąc dojść do stosunków rolniczych ist­niejących w Danii, stajemy przed olbrzymim zagadnieniem odpływu połowy, tj. blisko 10 milionów ludności wiejskiej do miast. Pro­cent ludności żyjącej z pracy na roli zmaleje wtedy do 30, a każdych 3 gospodarzy, za­miast dwóch jak dotychczas, będzie miało wtedy* jak w Danii 7 nabywców na produkty swej pracy. Zagadnienie odpływu ze wsi olbrzymiej masy 10 milionów wiejskich bezrobotnych, choć w dzisiejszej dobie silnego bezrobocia miejskiego widzi się niemożliwym, tym nie­mniej musi zostać rozwiązane. Rząd nasz w zrozumieniu tej rzeczy w dużej mierze również dlatego zapoczątko­wał budowę „olbrzymiej fabryki", jaką jest Centralny Okręg Przemysłowy, który cho­ciaż dopiero w budowie, to jednak już za­trudnia, a w przyszłości zatrudniać będzie jeszcze więcej bezrobotnych ze wsi. Nie stworzenie Centralnego Okręgu Przemysło­wego jest celem tych wysiłków gospodar­czych Państwa, to byłoby za mało. Głów­nym ich celem jest ruszenie naprzód procesu uprzemysłowienia kraju. Gdy Państwo raz weszło na drogę tego rodzaju rozwiązań, już się z niej nie cofnie, bo choć na razie bardzo powoli, ale tylko ona prowadzi do stopnio­wej likwidacji przeludnienia wsi. W wysiłku tym musimy wszyscy współ­działać, mając na oku, mimo trudności, ko­nieczność wychodzenia i opanowywania przez ludzi wiejskich miasteczek i miast, rzemiosła, handlu i przemysłu. Zapoczątkowany, lecz w zarodku dopie­ro będący proces stwarzania pracy dla nad­miaru ludności wiejskiej spowoduje jej od­pływ ze wsi. Odpływ ten na razie jeszcze niewidoczny, z czasem musi się uwidocznić, aby róść z roku na rok aż do granic w któ­rych stworzy się w Polsce zdrowy i pożąda­ny stosunek procentowy między ilością lud­ności na wsi i w mieście. Z roku na rok ilość użytków rolnych wy­padających obecnie na 1 człowieka pracują­cego w rolnictwie (1,3 ha) wzrastać będzie do normy duńskiej (2,8 ha), a każdy rolnik stawać będzie wobec konieczności uspraw­nienia swej pracy, aby sam w pojedynkę mógł obrobić to, co dziś się obrabia w<* dwóch. Nie lękajmy się tego, nie koniecznie trze­ba się zaorać aby podwoić, czy potroić wyni­ki swej pracy. Przecież Duńczyk nie jest nadczłowiekiem, nie ma ani dwóch głów, ani czterech rąk, a przecież, jak nam mówią cy­fry, nie tylko jest w stanie obrobić dwa razy większy kawał ziemi, ale utrzymując ją w wyższej kulturze otrzymuje z każdego hek­tara znacznie, bo dwa razy większe plony ro­ślin niż otrzymuje się u nas. Na poparcie tego przytaczam za „Małym Rocznikiem Statystycznym", że w latach 1931 32 — 1935 36 przeciętna wysokość plo­nów niektórych roślin z ha przedstawia się w porównaniu w kwintalach następująco: Bardzo uproszczony rachunek wykazał już nam poprzednio, że zapotrzebowanie, jakie rolnikowi duńskiemu stawia rynek we­wnętrzny, jest 3^ raza większe niż w Polsce. Drugi taki rachunek, w którym dwa razy większą ilość ziemi przemnożymy przez dwa razy większe plony wykazuje nam, że wyniki pracy rolnika duńskiego są cztery razy więk­sze, niż wyniki pracy naszego rolnika. Zesta­wienie tych dwóch rachunków przekonuje, że z utrzymywaniem większości ludności nierol­niczej rolnik duński radzi sobie bez specjal­nych trudności, produkując nawet jeszcze więcej. Nadwyżki te są obracane na stosunkowe zwiększenie możliwości wywozowych wyso­kiej jakości artykułów spożywczych pocho­dzenia zwierzęcego, uzyskujących wybitnie wysokie ceny. Wyjątkowo korzystna sytua­cja rolnika duńskiego nie jest rzeczą przy­padku, a tylko wynikiem jego pracowitości, rozumu, gospodarności, wysokiego wyrobie­nia społecznego i spódzielczego. Duńczyk nie jest nadczłowiekiem, ale zna i posługuje się takimi sposobami gospo~ darowania, których my jeśli nawet znamy, to jednak ich nie stosujemy. Jakież wnioski z tych rozważań? Dziele­nia ziemi należy unikać. Rodzice winni dzie­ci przygotowywać do samodzielnego życia zawodowego poza wsią. Syna, który zostaje na gospodarstwie należy uczyć nowych spo­sobów gospodarowania. Kształcenie w dzisiejszych warunkach nie jest rzeczą łatwą, ale mimo wszystko jest szereg gospodarstw, które mogłyby kształcić dzieci, a jednak tego nie doceniają i dzieci nie kształcą. W tych wypadkach rodzice nie tylko krzywdzą własne dzieci ale usuwają się od spełniania tej roli, jaką ze względu na swą większą zamożność mogliby dla wsi speł­nić. Przez dzielenie dotychczasowych p^ospo* darstw pogłębiają groźne zjawisko ich roz-drobniania, a przez wykształcenie dzieci przygotowaliby pierwsze szeregi tych, którzy wyruszą ze wsi mając możność zapewnienia sobie w unieście samodzielnej, nie mniej do­statniej, a może nawet lepszej egzystencji niż na wsi. Młodzież, rozumiejąc tę koniecz­ność, winna się upominać o kierowanie jej do szkół nie tylko ogólno - kształcących, ale i zawodowych. Ci, którzy pozostaną na wsi, muszą po­znać te nieznane im jeszcze sposoby lepszego gospodarowania, które stanowią sekret po­wodzenia Duńczyków. Tajemnice te zgłębić mogą przez poznawanie praktycznej wiedzy rolniczej w szkołach i w Przysposobieniu Rolniczym. Droga do poprawy życia na wsi prowadzi tylko przez oświatę. Uczyć się muszą i ci którzy ze wsi wycho­dzą i ci którzy na wsi pozostają. Gospodarstwa nie można dzielić bez koń­ca. Nie można młodych nieprzygotowanych do gospodarowania stawiać w warunkach co­raz beznadziejniejszej egzystencji. Czas zro­zumieć, że lepsza przyszłość wsi leży poza wsią. Najwłaściwsze miejsce dla młodzieży wiejskiej to dla jednych szkoły, do których mimo trudności za wszelką cenę dopływać ona powinna, dla drugich zaś praca w orga­nizacjach młodzieży wiejskiej i w Przysposo­bieniu Rolniczym. Szkolenie wychodzących i samokształce­nie pozostających na wsi winny się stać na­czelnym założeniem w pracy wszystkich og­niw organizacyjnych wiejskich organizacyj rolniczych i młodzieżowo-wychowawczych.

O serwisie

“ Serwis poĹ›wiÄ™cony zagadnieniom oraz nowinkom na temat rolnictwa w okresie przedwojennym. Mam gĹ‚Ä™bokÄ… nadzieje, ĹĽe zawarte tutaj rady, znajdÄ… zastosowanie w rolnictwie teraĹşniejszym.”