Więź

Od śmigłych sosen i gęstwizn świerczy-nowych dął przenikliwy zapach żywi­cy. Bliskość lasu ożywiła na nowo umordo­wane niemal do ostatniego kresu sił ciało Stefana Karcza. Rozkisły grunt wczesnej wiosny zapadał się zbyt łatwo pod ciężkimi stopami, że z trudem można się było posu­wać. Prawe ramię obrzmiało od ugniotu nart i piekło coraz bardziej. Całe szczęście, że już niedługo da się jechać — pomyślał z lekkim westchnie­niem i spojrzał tęsknie na srebrzące się wierchy, ku którym parł zawzięcie. Dzień niknął w oczach. Sina pomrocz rwała od dolin skokami cieni. Dalekie wio­ski, rozsypane po rozległych uboczach, zalśniły bystro przygarstkami światełek. Leśną drożyną szczękały końskie kopyla. Chłopi wracali z boru do swoich chat, gdzie czekały ich pewnie dymiące misy ziemnia­ków oraz kwaśnego mleka. Na myśl o tym doznał Stefan ostrego, nieprzyjemnego ściskania w przełyku. Teraz dopiero uświadomił sobie, że od wczoraj nic nie jadł. Uszedł jeszcze parędziesiąt kroków i zrzucił na ziemię szerokie narty. Położył się potem na stosie świerkowych gałęzi i wy­poczywał. Spaloną słońcem i wiatrem twarz, świecącą w zgęszczającym się mroku mie­dzianym poblaskiem, obrócił ku rozjarzo­nym gwiazdom i tak trwał, oddychając 2 wysiłkiem. Byłby się może pięknu gwiazd cudował Stefan Karcz, kierownik chłopskiej, rozga­łęzionej już na szereg górskich wsi spół­dzielni spożywców „Jutrznia", dnia tego nie był jednak usposobiony do najmniej­szych bodaj zachwytów nad pięknością na­tury. Szorstki smutek, niepokój i ból wżar-ły się w serce, drążąc w nim niezmordowa­nie pustkę jakąś, straszliwą jakąś niechęć do czegokolwiek. Zdyscyplinowany dotąd zawsze i sprawnie działający mózg podsu­wał jeszcze krytyczne myśli, że to wszyst­ko, co się w ostatnich dniach wydarzyło, nie jest tak ważne, jak się Stefanowi wyda­je, a w każdym razie nie powinno przesło­nić mu jasnego spojrzenia na tę drogę, którą w życiu swym odbył i na tę, którą sobie do przebycia wyznaczył przed trzema laty... Ale myśli te nie miały dawnej siły, ujarz­miającej wolę. Pęlętały się nieśmiało w o-piętej gorączką głowie, przystawały pod drzwiami zdecydowania, których nie umia­ły, nie mogły już otworzyć... Były, >ak ubo­gi krewny, który raptownie stracił śmiałość narzucania się bliskiej osobie, albo raczej jak zerwane wędzidło. Przemożna moc u-czucia i wyczerpanie fizyczne sprawiły, ze ta ogromna karność wewnętrzna, która by­ła dumą i największą siłą życiową Stefana, szła w rozsypkę. Wydając się cały pastwie gorzkich my­śli i rozżalenia, nie mógł się jednak obronić natręctwu uczucia, że oto pierwsza ognio­wa próba życia potrafiła przekreślić cel je­go najgorętszych, najupartszych dążeń, pod­palić mosty męskiego, w działanie zamie­nianego marzenia, które zuchwale przerzu­cał nad przepaściami szarej i podłej nieraz rzeczywistości wiejskiej. Noc szła szumieniem sośnin. Mróz ści­snął ziemię. Z wierchów chlusnęły chłodne i wonne oddechy lasów, płonące śniegiem, korą drzew oraz igliwiem. Stefan począł upinać narty. Od polany na wierchowinie dzieliła go jeszcze godzina wytężającego marszu. Zmarznięty śnieg powodował zbytnie ślizga­nie się desek, nie nasmarowanych na pod­chód. Każdy metr terenu wyczerpywał stra­szliwie i tak już nikłe siły. Zaczął się zasta­nawiać czy nie lepiej by zawrócić do wsi w dole, gdzie jest filia „Jutrzni". Za pół go­dziny najdalej odpoczywał by w ciepłej iz­bie. Zaspokoił by głód... Och, jeść... Po cóż to ma się akurat dzisiaj stawić w Domu Spółdzielczym w swojej wiosce?.. Po co tłuc się po dzikich ustroniach i wertepach... Czy dlatego, że tak się właśnie podoba tym tam?.. Och, żeby nie słowo honoru, które na nim wymogli!.. Trzydzieści pięć kilometrów kiepskimi drogami, od filii do filii... A im się jeszcze zachciało Walnego Zebrania na dziś, właś­nie na dziś! O jedenastej w nocy!.. Po­wariowali. Cóż oni sobie wyobrażają... Że im zda sprawozdanie?... Dziś, właśnie dziś... Czy i tak nie wiedzą dobrze jak się filie roz­wijają? Jak rozrastają się, jak... Eh!.. Gdyby nie słowo honoru, że się na oznaczoną go­dzinę stawi, nie szedł by za nic!.. Zagryzł gwałtownie wargi i ruszył przed się. Bolesne wspominanie szarpało duszę. Przecież to dzisiaj, dzisiaj wieczór rodziło by się jego szczęście... Eh!.. Nie, nie mógł o tym myśleć spokojnie. Jaskrawe wizje tego, co mogło być, otaczały go zewsząd zwar­tym pierścieniem, krzyczały, wybuchały w jego duszy jak race. �agodna twarz umiło­wanej dziewczyny, twarz Marii i jej uprać o-wane ręce, cała jej postać kochana, wysnu­wała się z mroku i znów niknęła... Mario.. Mario... Dziś to grali by na dobranoc... Dom spółdzielczy dzwonił by jasną muzyką, szu­miał światłami, rozśmiechem, łomotem tań­czących przyjaciół... Dziś to... Zapowiedzi już przecież wyszły i rap-iem ostry, uparty sprzeciw rodziców Marii. Napatoczył im się bogaty, stateczny kawa­ler... O, tak: sta—tecz—ny. „Stateczny"... Za lata twardej mordynki, za lata nadludzkich niemal wysiłków nad uformowaniem życia na podobieństwo najśmielszych marzeń, za lata fanatycznej, wprost religijnej wiary w ideę pracy z gromadą i dla gromady, za wy-dźwignięcie z dna śmierdzącej nędzy i zaco­fania, podziwianej przez wszystkich spół­dzielczej rzeczywistości, — ktoś z groma­dy, z własnej gromady tak się z nim ob­szedł... Bo on, Stefan Karcz, nie jest statecz­nym! Bo on dla innych, dla gromady za czterdzieści złotych miesięcznie... po dłu­gich, głodnych i chłodnych miesiącach haro­wania za darmo... Nie dla nagrody przecież jął się pracy i nie o nagrodę mu szło. Ale czy za to właśnie, że haruje dla innych, ma być... gorszym od kogoś, kto ma., więcej pieniędzy?... Dlaczego? Nie zastanawiał się dotąd nigdy nad o-sobistym szczęściem, a w każdym razie nie myślał, że musi je zawczasu obwarowiić majątkiem, pieniędzmi, „statecznością".. Pra­ca, idea, poświęcenie to nic, to... nic?.. Widocznie, skoro patrzą nań jak na po-myleńca. Klaskali gdy budował, gromadził dla nich... Odpychają brutalnie gdy zażą­dał od jednego z nich łuta szczęścia, dziew­czyny umiłowanej... Jakże, dziadem jest, pomyleńcem, parlamętrem pieroriskim... Nie uświadamiał sobie w tej chwili, że to jednostki, a nie gromada wyrządziły mu krzywdę. Fakt, że krzywdzący należeli do tej gromady, przesłaniał wszystko. Wroga, zimowa noc nabrzmiewała dale­kim jeszcze, ale groźnym poszumem, burymi obłokami, spod których szczerzyła doń o-stre kły, nielicznych gwiazd. Wrogość unosiła się w powietrzu. Ste­fan Karcz czuł nieledwie jej ciężki dotyk. Piął się samotnie coraz wyżej i wyżej. Odpoczynki ponawiał teraz częściej. Co pa­rę metrów przystawał. Do wierchowiny by­ło już niedaleko. Stamtąd, sunąc północ­nym stokiem ku wsi, będzie w Domu Spół­dzielczym za pół godziny. Obecnie była naj­wyżej 9.30. Na jedenastą musi zdążyć. Musi! Skupił się w sobie i parł rozpaczliwym wysiłkiem ku górze. Z nieba sypnęło z rzad­ka śniegiem. Kołys wichru zawisł na sta­rych drzewach boru. Idąc tak nie przestawał rozmyślać. Dom jego dotychczasowych pojęć rozsypywał się w gruzy. Nerwy nie wytrzymały. Rzeczywi­stość raziła go tym razem celnie. Nie umiał, nie potrafił, nie chciał jej się już przeciw­stawiać... Ostatni to raz wysila się dla tam­tych, ostatni raz jak parlamęter pelęta się lasami, żeby zdążyć... Coś zdruzgotano w nim na zawsze... Żeby choć pochwalili jego pierwotny za­miar pójścia na przekór, wbrew woli rodzi­ców Marii. Nie. Odradzili. Najbliżsi... Nie potrafili zrozumieć, że przecież on też jest człowiekiem, który także chce i musi mieć trochę radości, trochę osobistego szczęścia... Samotność ciężka i bezlitosna, stokroć gorsza od fizycznego wyczerpania przygnia­tała okrutnie do ziemi. Więź, łącząca go z gromadą rozluźniła się, rozpękała... Twarde chwile wyrzeczeń i poświęcenia się dla dru­gich, lata walk, napięły do ostatnich granic strunę jego wytrzymałości. I ten wypadek przecinał ją nieodwołalnie. Na dwadzieścia kroków przed wierchem padł w śnieg i długo, sucho szlochał. Tym­czasem wicher rwał już gwałtownym pę­dem, prał obłokami szarej kurzawy, zapie­rał drogę. Stefan Karcz zerwał się jednak z wilgot­nego posłania srebrzywa i jął wolno, zacię­cie, z głuchą rozpaczą torować sobie dro­gę. Kiedy osiągnął wreszcie szczyt, przeko­nał się, że jest zupełnie wyczerpany. Mogło być najwyżej parę minut po dzie­siątej. I znowu padł w śnieg. Czuł, że zgi­nie, jeżeli nie zdobędzie się na odrobinę mocy woli. Skulił się i tak wyprysnął ku dolinie w krótkiej przerwie między jedną falą wichu­ry a drugą. Pęd ocucił go nieco. Narty śmi­gały szybko, jak dwie błyskawice, tnąc stro­mą ubocz z ukosa. O kilometr poniżej wier­chu trafił na szczęście na leśną drogę, wio­dącą do samego Domu Spółdzielczego. Wi­ła się nad brzegami głębokich rozpadlin u-boczy, w gwałtownych skrętach omijała śródleśne źródła, gęstwy i skalne wyrosła. Jakimś cudem trzymał się dobrze, choć wiatr zadymał z boku srebrnym piachem. Na jednym tylko wirażu szarpnęło go na-rymnie na kamieniach i upadł. Okrwawił sobie czoło, ale to nic. Zerwał się i gnał da­lej i dalej. I znów natrafił na kamienie. Narty za-chrobotały przeraźliwie. Tu śnieg się koń­czył. O parę staj błyszczały światła chałup. Na tej wysokości była wiosna. Odpiął deski i ruszył raźno przed się. Bliskość celu doda­ła mu nowych sił. W Domu Suółdzielczym płonęły wszyst­kie okna. Parę ich było otwartych. Przez nię płynęła w noc burzliwą, dyszącą wich­rem i wilgotną zamiecią bystra ulewa dźwię­ków. Muzyka grała oberka. Pary sunęły gę­sto, jedna przy drugiej, zacieniając jarzenie okien. Karcz spostrzegł to wszystko dopiero wówczas, gdy podszedł pod dom na odleg­łość paru kroków zaledwie. Stanął jak wry­ty. Nie rozumiał. Miało być zebranie, a ci zabawę urządzili? Chciał się wycofać, ale w tej chwili zauważono go ze sieni. Chór roz­radowanych głosów wołał nań: — Stefek!! Stefek!!. Podszedł ku nim. I nagle z kilkanaście par rąk młodych i silnych poderwało go w górę, poniosło w rozwarte drzwierze roztań­czonej izby. W tej chwili zabawa się urwa­ła... Tłum rozstąpił się na boki, tworząc szeroką ulicę przez środek sali. Muzycy u-cięli marsza. Okrwawiony, zziębnięty i mokry stał przed gromadą chłopów o zwięzłych twa­rzach. W głowie huczało mu, jakby tam ze sto kowalskich młotów biło. Prezes „Jutrz­ni" przemawiał. Świadomość Stefana podję­ła tylko szczepy tych słów: — ...załatwiliśmy to za ciebie... żeś z nami zawsze., za twoją wierność dla groma­dy — gromada płaci tobie, Stefanie Karcz, swoją wiernością dla ciebie... Przekonaliśmy rodziców Marii... Są tu, potwierdzą... Gro­mada postanowiła zdobyć dla cie... Uchwa­lono... Nie, nie rozumiał już więcej i nie słyszał Stefan Karcz. Zajęty był tej chwili czym innym. Zgłębiał siebie i wstydził się ciężko, gwałtownie, że zwątpił. Nie powinien był. Nie! I jednocześnie zadrżał z radości, dumy i szczęścia. To wszystko, co w nim runęło uprzednio — odżyło teraz z ustokrotnioną siłą, pewnie i jasno. Wicher na polach ugasał. Nad górami wyzwolił się z przygniotu ciemności dia­mentowy rozmach gwiezdnych kós.

O serwisie

“ Serwis poĹ›wiÄ™cony zagadnieniom oraz nowinkom na temat rolnictwa w okresie przedwojennym. Mam gĹ‚Ä™bokÄ… nadzieje, ĹĽe zawarte tutaj rady, znajdÄ… zastosowanie w rolnictwie teraĹşniejszym.”