O wyborach do rad gromadzkich

Już w listopadzie r. b. rozpoczną się wybo­ry do rad gromadzkich, a w dalszych mie­siącach do rad gminnych i powiatowych. Wybory te odbywać się będą na podstawie nowej ordynacji wyborczej, uchwalonej nie­dawno przez Sejm. Dlatego koniecznym jest zapoznać się z przepisami wyborczymi, na których pod­stawie wybory te dokonywać się będą. Zaczniemy od zapoznania się z przepisa­mi, dotyczącymi wyborów do rad gromadz­kich. Wybory gromadzkie są podstawą wszystkich dalszych wyborów. Albowiem wybory do rad gminnych dokonywane są przez radnych gromadzkich lub przez dele­gatów, wybranych przez te gromady, które rad nie posiadają. Rady zaś gminne wybie­rają zarządy gminne i rady powiatowe. Rady powiatowe wybierają wydziały powiatowe, które są nie tylko ciałami wykonawczymi samorządów powiatowych, ale i władzami nadzorczymi nad samorządami gminnymi i gromadzkimi. Liczba radnych gromadzkich jest rozmai­ta — zależnie od ilości mieszkańców groma­dy. W gromadach, liczących do 500 miesz­kańców, wybiera się po 12-tu radnych; od 500 do 1000 mieszk. — 16-tu; od 1000 do 1500 — 20-tu; od 1500 do 2000 — 24-ech; a powyżej 2000 mieszkańców —30-tu rad­nych. Prawo wybierania do rady gromadzkiej służy każdemu obywatelowi bez różnicy płci, który do dnia zarządzenia wyborów ukończył 24 lata i mieszka 1 rok na obszarze gromady. Wyłączeni od brania udziału w wyborach gromadzkich są ci, którzy zostali pozbawie­ni praw wyborczych do Sejmu; a więc ska­zani wyrokiem sądowym, pozbawiającym praw obywatelskich, lub sądem dyscyplinar­nym; wykluczeni z wojska; chorzy umysło­wo itd. Kilka tych spostrzeżeń przytaczam jako dowód, że jeśli w danym środowisku znajdzie się chociaż parę osób, które chcą zmienić ży­cie na lepsze, mogą tego dokonać wspólnie ze wszystkimi — nawet bez specjalnie cięż­kich świadczeń ogółu. Żeby być wybranym na radnego gromadz­kiego trzeba mieć prawo głosowania i ukoń­czyć lat 27. Wybory radnych gromadzkich są pow­szechne, równe, bezpośrednie i tajne. Mogą być dokonywane w jednym okręgu wy­borczym, obejmującym całą gromadę; lub gromada może być podzielona na dwa lub kilka okręgów. Okręg taki musi mieć pewną całość. Nie mogą być domy poszczególne powybierane i włączone do okręgu wybor­czego. Podziału na okręgi wyborcze doko­nuje staTosta powiatowy, który dla każdego okręgu wyznacza ilość mających być wybra­nych radnych w zależności od liczby miesz­kańców. Zarządza wybory także starosta. W za­rządzeniu tym winien on ustalić dzień zarzą­dzenia wyborów i dzień głosowania. Do przeprowadzenia wyborów powołuje się komisje wyborcze, składające się z prze­wodniczącego i dwóch członków. Przewodni­czącego komisji powołuje starosta powiatowy spośród mieszkańców danej gminy wiejskiej; a dwóch członków komisji wybiera zarząd gminy spośród mieszkańców tej gromady, w której wybory się dokonywują. Gdy gro­mada do wyborów podzielona zostanie na okręgi wyborcze, to oprócz gromadzkiej ko­misji wyborczej powołuje się w ten sam spo­sób okręgowe komisje wyborcze. Wójt nie później niż na 18 dni przed dniem głosowania winien ogłosić w sposób na miejscu zwyczajem przyjęty oraz przez wywieszenie na przeciąg co najmniej 3 dni przed mieszkaniem sołtysa obwieszczeniezarządzeniu wyborów. W tym obwieszcze­niu wójt oznajmi: ilu radn"ch ma być w gro­madzie wybranych, czy będą wybory w jed­nym okręgu, czy też gromada będzie podzie­lona na dwa lub więcej okręgów; a w takim wypadku, iłu w każdym okręgu będzie się wybierało radnych lub delegatów. Poda tak­że wójt w obwieszczeniu, jaki jest skład ko­misji wyborczej, w jakim lokalu urzędujew jakich godzinach. W obwieszczeniu tym winno być nadto podane: a) w jakich dniach i godzinack będą wyłożone spisy wyborców do przeglądania i do wnoszenia odwołań; b) kiedy i w jakim miejscu będą przyjmowa­ne zgłoszenia kandydatów; oraz c) miejsca, dzień i godziny głosowania. Spisy wyborców winien wójt doręczyć przewodniczącemu gro­madzkiej komisji; winny one być wyłożone do przeglądania nazajutrz po dniu ogłoszenia przez wójta obwieszczenia o zarządzeniu wy­borów. Spisy te powinny być dostępne nie­przerwanie przez 3 dni, przynajmniej przez 5 godzin dziennie. Wyborcy mogą je prze­glądać i mogą wnosić do komisji odwołania z powodu pominięcia kogoś uprawnionego do głosowania lub wpisania osoby, nie mającej prawa głosu. Po zakończeniu okresu przeznaczonego na wyłożenie spisów wyborcy mają prawo zgłaszania w ciągu następnych 3 dni po gro­madzkiej komisji wyborczej kandydatów na radnych. Kandydatem na radnego lub za­stępcę może być każdy, kto ma prawo być wybranym — niezależnie od tego, w jakim okręgu mieszka. Zgłoszenie kandydatów po­winno zawierać: imię i nazwisko, imiona ro­dziców oraz wiek i mieisce zamieszkania każ­dego kandydata. Każde zgłoszenie powinno być podpisane własnoręcznie lub zgłoszone osobiście do protokółu przynajmniej przez 10-ciu wyborców, uorawnionych do głosowa­nia w swoim okręgu wyborczym. Liczba na­zwisk kandydatów na jednym zgłoszeniu nic może przekraczać podwójnej ilości manda­tów, przypadających na dany okręg. Kandy­dat na radnego powinien oświad^z^ć r>;<=em-nie lub ustnie komisji wyborczej do proto­kółu, iż zgadza się na zgłoszenie jego kan­dydatury i że posiada prawo wybieralności. Kandydować tylko można na jednym zgło­szeniu. Dany wyborca może również podpi­sać tylko jedno zgłoszenie. Komisja wyborcza, przyjmując zgłoszenie kandydatów, zaprotokółuje dzień, godzinę i liczbę porządkową zgłoszenia. Po czym nazwiska kandydatów opatrzy kolejno nume­rami. Wyborca może wprawdzie cofnąć pod­pis pod zgłoszeniem, ale to nie unieważnia zgłoszonej listy. Wyborcy, wnoszący zgłoszenie kandyda­tów, mogą wyznaczyć spośród siebie pełno­mocnika, upoważnionego do porozumiewania się z komisją wyborczą; gdy takiego wyzna­czenia nie będzie, za pełnomocnika uważa się tego wyborcę, który pierwszy podpisał zgłoszenie. Komisja wyborcza gromadzka bada waż­ność zgłoszeń, a w stwierdzenia braków i wad, które mogłyby .powodować nieważność całego zgłoszenia lub m. ważność któregoś kandydata, wzywa pełnomocnika (najpóźniej 3-go dnia po terminie przezna­czonym dla zgłaszania list kandydatów) do usunięcia tych braków i wad. Jeżeli pełno­mocnik nie usunie ich w ciągu następnego dnia, komisja wyborcza gromadzka stwierdzi nieważność zgłoszenia lub nieważność po­szczególnych kandydatów. Najpóźniej na 3 dni przed dniem głosowa­nia przewodniczący gromadzkiej komisji wy­borczej ogłosi i wywiesi obwieszczenie przed mieszkaniem sołtysa, które kandydatury uznane zostały za ważne dla każdego okrę­gu wyborczego. Jednocześnie ogłosi dzień i czas trwania głosowania, lokale, w których głosowanie będzie się odbywać, oraz treść artykułów: 29, 32, 36 i 37 uslawy o wyborze radnych, które to artykuły mówią o sposobie głosowania. Głosowanie odbywa się nieprzerwanie od godziny 8-mej do 18-tej i może być tylko wte-, dy wcześniej zamknięte, jeżeli wszyscy wy­borcy głosy swoje oddadzą. Podczas spraw­dzania urny wyborczej przed głosowaniem, w czasie trwania głosowania, obliczania gło­sów i ustalania wyników mogą być obecni peł­nomocnicy zgłoszeń. Głosowanie odbywa się kartkami białego koloru. Nazwiska na kart­kach mogą być napisane ręcznie lub odbite mechanicznie. Kartkę do głosowania wkłada wyborca do koperty, otrzymanej od komisji wyborczej, po czym kopertę oddaje przewod­niczącemu komisji, który wrzuca ją do urny. Wyborca może także oddać głos ustnie do protokółu wymieniając nazwiska, na które głosuje, jako na radnych i na które, jako za­stępców. Przy wyborze dwóch, trzech lub czterech radnych w okręgu wyborca może napisać na karcie tylko jedno nazwisko kandydata na radnego i jedno na zastępcę. Przy wyborze większej liczbyr radnych głosuje tylko na Vi część radnych i '/ł. część zastępców. (Gdy np. głosujemy na 12-tu radnych w okręgu wy­borczym, to wolno nam napisać tylko 3 na­zwiska na radnych i 3 na zastępców). Po zakończeniu głosowania komisja wy­borcza przystępuje do obliczania głosów. Czyni to oddzielnie na radnych i oddzielnie na zastęoców. Po dokonaniu obliczenia — za wybranych na radnych gromadzkich uznaje tych, którzy uzyskali kolejno największe ilo­ści głosów — nie mniej jednak niż 1/10 licz­by osób ważnie głosujących. Jeżeli przy tym obliczeniu nie wszystkie mandaty zostaną obsadzone, zarządza się ponowne wybory na nieobsadzone mandaty. Jeżeli w jakimś okręgu zostanie zgłoszona tylko jedna lista kandydatów, odpowiadająca ilości mandatów na radnych i na zastępców, głosowanie się nie odbywa. Zgłoszeni zostają radnymi i zastępcami. Okręgowa komisja wyborcza następnego dnia po głosowaniu ogłosi wynik wyborów w okręgu. Protest przeciwko nadużyciom wyborczym może być zgłoszony w ciągu dni 7-miu po dniu ogłoszenia wyniku głosowania, na ręce gromadzkiej komisji wyborczej, która je wraz z aktami w ciągu trzech dni winna przesłać staroście powiatowemu. Protesty winny być podpisane przez co najmniej 10-ciu wybor­ców. O rozstrzygnięciu protestu orzeka staro­sta powiatowy przy współudziale wydziału powiatowego z głosem stanowczym.

O serwisie

“ Serwis poĹ›wiÄ™cony zagadnieniom oraz nowinkom na temat rolnictwa w okresie przedwojennym. Mam gĹ‚Ä™bokÄ… nadzieje, ĹĽe zawarte tutaj rady, znajdÄ… zastosowanie w rolnictwie teraĹşniejszym.”