Jak zapewnić wodę roślinom

Zapewnienie dostatecznej ilości wody ro­ślinom uprawnym, ściśle biorąc, jest za­daniem ponad siły rolnika. Cóż bowiem rol­nik może poradzić, gdy w porze letniej nie­raz w ciągu wielu tygodni nie ma deszczu, a upały trwają nieznośne. Ogórki oraz inne warzywa w ogrodzie podczas posuchy moż­na ratować podlewaniem. �ąki przy odpo­wiednim urządzeniu miejscami moena na­wadniać lub przy pomocy spiętrzania wo­dy w rowach stosować podmaczanie. Na po­lach natomiast, praktycznie rzecz biorąc, nie mamy możności dostarczania roślinom niezbędnych ilcści wody. A jednak sprawa nie przedstawia się wcale tak beznadziejnie, jak by się z pozo­ru mogło wydawać. Nie możemy wprawdzie dcs'arczać roślinom polowym wody bezpo­średnio, w drodze podlewania ani zraszania, lecz mamy możność zapewnienia zasiewom znacznych ilcści wody (wilgoci) pośrednio, przy pomocy rozmaitych zabiegów uprawo­wych. Do tego celu w pierwszym rzędzie pro­wadzi umiejętne wykonywanie uprawy roli. Wiadomo na przykład, że rola dostatecznie głęboko zaorana przed zimą, w ciągu zimy chłonie dużo wjlgcci (wody), z której nastę­pnie korzystają zasiewy. Potem zaś, stosując wczesne włóczenie lub bronowanie orki zi­mowej craz spulchnianie roli przed siewem broną sprężynową bez użycia pługa, zaosz­czędzamy dużo wilgoci, która inaczej, przy niewłaściwej uprawie, w znacznej mierze wyparowałaby w powietrze. Jeżeli natomiast stosujemy orki płytkie, lub też pozostawiamy pole na zimę nie zao­rane, w takim razie w roli gromadzą się nie­wielkie zapasy zimowej wilgoci, które w do­datku, orząc rolę wiosną, w przeważającej części marnujemy. Wadliwa uprawa wiosen­na roli powoduje duże straty wilgoci. Wia­domo z praktyki, że rola w ciągu kilku tygo­dni nie ruszana, podczas wietrznej pogody wiosennej szybko wysycha a następstwem tego są często złe wschody zasiewów oraz słaby ich rozwój. Wpływ dobrej i złej uprawy roli szcze­gólnie silnie zaznaczy się w wypadkach dłuższej posuchy wiosennej. W takich ra­zach na polach należycie uprawianych, za­wdzięczając znacznym zasobom zimowej wil­goci, zasiewy dłuższy czas nie odczuwają braku wedy i dobrze rosną, podczas gdy na polach źle uprawianych, brak wilgoci w roli rychło się ujawnia powodując słaby rozwój zasiewów. Obok uprawy doniosły wpływ na wilgot­ność roli i zabezpieczenie wody roślinom ma obróbka zasiewów, której zadaniem jest za­pobieganie rozrostowi chwastów craz utrzy­manie powierzchni roli w zasiewach w sta­nie spulchnionym. Obydwa te względy, gdy chodzi o utrzymanie wilgotności roli, mają pierwszorzędne znaczenie. W walce c wodę w roli, chwasty są bar­dzo niebezpiecznym wrogiem roślin uprawia­nych. Zapotrzebowanie wody przez rośliny jest ogromne. Rośliny czerpią z roli wodę wraz z rozpuszczanymi w niej solami mine­ralnymi (pokarmy). Pobrane z wodą sole ro­śliny zatrzymują, a wodę wyparowywują przez liście w powielrze. Ilości przechodzą­cej w ten sposób wody przez rośliny są nie­prawdopodobnie wielkie. Jak s'wierdz>ono w licznych badaniach, rośliny mieszczące się na powierzchni jednego metra kwadra'owe-go pola, będąc w pełni rozwoju, w ciągu jed­nego dnia letniego czerpią z roli i wyparo­wywują w powietrze od kilku do kilkunas*u litrów wody. Ilość wyparowanej przez rośli­ny wody z hektara na dobę dosięga częsło 60 000 litrów. A więc są to rzeczywiście ilo­ści ogromne. Chwasty, tak samo jak rośliny uprawne, czerpią z roli i wyparowują równie wielkie ilości wody, tym większe, rzecz oczywista, im zielska jest więcej oraz im bardziej ono jest rozwiniełe. �atwo można sobie wyobra­zić co się dzieje z zasiewami przy znaczniej­szym ich zachwaszczeniu. W wielu zasiewach liczba chwas'ów na jedr.cs'ce powierzchni wielokrotnie prze­wyższa liczbę roślin uprawnych i w dodat­ku chwasty zwykle są silniej rozwinie'e. W wypadkach silnego zachwaszczenia zbóż jarych łopuchą, częslo na każdą roślinę uprawną przypada po dziesięć lub więcej ro­ślin zielska, które co najmniej tylokrolnie więcej zabiera wody, rychło wyczerpując z roli cały jej zapas. Jeżeli przy takim za­chwaszczeniu zdarzy się posucha, to pozba­wione przez zielsko wilgoci zasiewy prze­dstawiają się bardzo mizernie i w rezultacie dają zupełnie liche plony. Chcąc tego rodzaju przykrych skutków uniknąć, trzeba prowadzić usilną walkę z chwastami, nie dopuszczając do rozras'a-nia się zielska w zasiewach. Opanowanie zaś tej plagi przy należytych staraniach jest najzupełniej możliwe. Bardzo ważne również dla zachowania wilgotności roli jest utrzymanie jej po­wierzchni w początkowym okresie rozwoju zasiewów w stanie spulchnionym. Pulchncść roli ma podwójne znaczenie, zapobiega ona bowiem wyparowywaniu wilgoci, czyli wysy­chaniu gleby, a prócz tego w począłkowym okresie rozwoju zasiewów, nawet przy bra­ku deszczu, sprzyja gromadzeniu się w war­stwie uprawnej wilgoci w postaci tak zwa­nej rosy ziemnej. Że powierzchowne wzruszanie roli zapo­biega głębszemu jej wysychaniu, to jest rzecz ogólnie znana. Wystarczy pogrzebać trochę w roli na powierzchni wzruszonej i obok w roli niewzruszonej, twardej, by się o wpły­wie wspomnianego zabiegu przekonać. Pod­czas suszy rola wzruszona w wierzchnie; warstewce jest wprawdzie wyśmieni'a, ale za to kilka centymetrów głębiej pozostaje wilgotna, gdy jednocześnie rola niewzruszo­na, twarda, czy też zaskorupiała — jest sil­nie wyschnięta w całej warstwie uprawnej. Pasąc krowy, Poleszuk równocześnie wykorzystuje czas na zrobienie sobie z łyka nowego obuwia. Różnice w wilgo'ności tej samej roli, tyl­ko odmiennie obrabianej, łatwo możemy so­bie wytłumaczyć. W roli twardej czy też za­skorupiałej, mającej bardzo małe przestwor-ki między cząsteczkami gleby, czyli tak zwa­ne kanaliki włoskowa'e, woda z gleby i z podglebia ła.wo podsiąka ku powierzchni, gdzie stykając się z nagrzaną wierzchnią wars'ewką ziemi, zamienia się w parę, kLó­ra ulatnia się w powietrze, a na miejsce wo­dy wyparowanej włoskowatymi kanalikami z głębi ciągle pcdsiąkają nowe ilości wody, które spotyka ten sam los jaik poprzednie. W rezultacie podczas dłuższej pogody, gle­ba taka traci dużo wilgoci, wysychając do znacznej głębokości. Zupełne inaczej zachowuje się rola, ma­jąca powierzchnię wzruszoną. W spulchnio­nej wierzchniej warstwie roli znajdują się duże przestworki, którymi wilgoć nie może podsiąkać do powierzchni, dzięki temu ta wierzchnia warstewka roli na podobieństwo pokrowca chroni spodnie warstwy gleby od wysychania. Dlatego też każdy rozumny rol­nik stara się utrzymywać powierzchnię roli w zasiewach, a 'akże i w uprawach — zaw­sze w stanie wzruszonym. Niezbyt trudne do zrozumienia jest rów­nież gromadzenie się w roli wzruszonej wil­goci, tworzącej się z rosy ziemnej. Z tym ciekawym, a zarazem niezmiernie ważnym zjawiskiem spotykamy się często. Bardzo wyraźnie wys'ępuje ono w ugorowej upra­wie podczas posuchy, jak również dostrze­gamy je nieraz w roli podoranej i zaraz za-bronowanej. Wiadomo mianowicie, że rola pozosfająca w upraw1 e ugorowej, nawet podczas dłuższej posuchy, w spodniej war­stwie zachowuje wilgoć. Możnaby to tłuma­czyć tym, że wierzchnia warslewka wzru­szona chroni sprdnie warstwy od wysycha­nia i lak jest niewątpliwie, ale sama tylko ta ochrona nie mogłaby wystarczyć, gdyż podczas upałów letnich mimo ochrony rola traci dużo wilgoci, powinnaby więc wysch­nąć głęboko. I wyschłaby na pewno, gdyby rosa z;emna nic uzunein'ała z powrotem tra­conych zasobów wilgoci. Dobrze, ale co to iesf owa rosa ziemna i skąd się ona bierz?? Otóż jest to ta sama rosa, kłórą widzimy z rana na łrawic i wszel­kich roślinach, a tworzy się ona z pary wod­nej, znajdującej się w powietrzu. Pięknie, ale w takim raz'e w jaki sposób rosa tworząca się na powierzchni roślin może się dostawać do roli? Jak to wytłu­maczyć? Ciekawe to rzeczywiście zjawisko tłu­maczymy sobie bardzo prcsłc. W powietrzu znajduje się sporo pary wodnej, powietrze zaś pozosłaje w ciągłym ruchu i przenika wszędzie. Stale też krąży ono w roli, wypeł­niając wszystkie wolne przestworki między cząsteczkami. Wraz z powietrzem do roli przenika również znajdująca się w niej pa­ra wodna, a ponieważ rola jest chłodniejsza niż nagrzane ponad ziemią wolne powietrze, wobec tego para wodna w zetknięciu z rołą skrapla się, zamieniając się na rosę ziemną, która pozostaje w roli. Powietrze zaś ucho­dzi, a na jego miejsce dopływa inne, przyno­sząc znów parę wodną, która w roli zamie­nia się w rosę ziemną. W taki oto sposób gromadzą się w roli zapasy wilgoci, ale tylko w roli pulchnej, mającej dużo przestworków, którymi powie­trze może krążyć. W roli twardej, nieupra-wionej natomiast, mającej mało przestwor­ków, powietrze krąży słabo więc też i rosy ziemnej osadza się w niej mało, a jednocze­śnie podsiąkająca włoskowatymi kanalikami do powierzchni woda, silnie wyparowuje i wskutek tego rola wysycha. Żeby się przekonać, czy rosa ziemna mo­że rzeczywiście zwiększyć wilgotność roli, w Ameryce, w okolicy mającej bardzo mało deszczów, zrobiono naslępujące doświadcze­nie. Wiosną na wzgórku w polu nieobsia-nym, będącym w uprawie ugorowej, zako­pano pusty duży garnek zaopatrzony u góry w rodzaj lejka z siatką u dołu. Garnek wraz z lejem zasypano ziemią, żeby zaś nie dosz­ła się doń z deszczu ani kropla wody miejs­ce, w którym garnek był zakopany, nakryto skórą bawolą. I cóż się okazało? Otóż jesie­nią garnek był całkowicie wypełniony wodą, wokoło zaś rola była wilgotna. To znaczy, że w ciągu lata, tyle nagromadziło się wody z rosy ziemnej. Stosując przeto należytą uprawę roli oraz staranną, umiejętnie wykonywaną ob­róbkę zasiewów, możemy zapewnić rośli­nom uprawnym wystarczające ilości wilgoci.

O serwisie

“ Serwis poĹ›wiÄ™cony zagadnieniom oraz nowinkom na temat rolnictwa w okresie przedwojennym. Mam gĹ‚Ä™bokÄ… nadzieje, ĹĽe zawarte tutaj rady, znajdÄ… zastosowanie w rolnictwie teraĹşniejszym.”