Ĺšwiadoma hodowla

Kto interesował się moimi artykułami dru­kowanymi w roku ubiegłym w naszym piśmie i czytał je uważnie, dla tego artykuł ten będzie łatwym do zrozumienia. Dla no­wych Czytelników w odsyłaczach podaję źró­dła, gdzie można znaleźć wyjaśnienia rzeczy trudniejszych, nie chcę bowiem się powtarzać. Mamy oto przed sobą świnkę morską. Zwierzątko to bynajmniej nie zawsze by­wa czarne — nieraz jest biało umaszczo-. ne. Czarne umaszczenie jest cechą naszej świnki, a cecha ta zależy od obecności w komórkach jej cia­ła odpowiedniej pobudki czynnej, pobudki kształtującej właśnie czarne a nie jakiekolwiek inne umaszczenie. W komór­kach cielesnych ') białej świnki morskiej po­budki tej nie ma, jest natomiast inna — kształtująca białe umaszczenie. Często się zdarza, że ustrój potomny od jednego i drugiego ze swoich rodziców otrzy­muje dziedzicznie jedną i tę samą pobudkę, która dostaje się do niego zarówno przez ja­jo, jak i przez plemnik. Przyjmujemy, że tak właśnie było z naszą świnką morską. W za­płodnionym jaju, z którego wzięła ona swój początek, pobudka kształtują­ca c z^a.rne umaszczenie (ukry­ta w parzystym barwcu2) jądra komórkowe­go) była podwójną — po ojcu i po matce. 2) Barwce to nitkowate utwory w jądrze komór­ki ulegającej podziałowi, które uważamy za nosicieli pobudek kształtujących cechy zwierzęcia. Tu należy sobie przypomnieć, co o tym było powiedziane w Nr 24 „Przysposobienia Rolniczego" z r. ub., w arty­kule „Uchylmy rąbka tajemnicy dziedziczności", i na nowo się przyjrzeć uważnie podanym tam rysunkom 1. 2 i 3-mu. Dalszy rozwój zapłodnionego jaja odby­wał się następnie w ten sposób, że podzie­liło się ono za pomocą wciąż pogłębiającej się bruzdki na dwie komórki potomnev Z dwóch komórek przez podobny podział po­wstały cztery, te cztery przez dalsze bruzd-kowanie dały osiem, szesnaście, trzydzieści dwie komórki itd., itd. Aż wreszcie z te­go nieustannego podziału powstały miliony i miliony milionów komórek, a z nich się utworzyły tkanki i wszystkie narządy ciała. Przy każdym podziale komórki ulegały rów­nież podziałowi zawarte w jądrze komórko­wym barwce (przez rozszczepianie się w kierunku podłużnym), a razem z nimi dzieli­ły się także pomiędzy dwie nowe komórki ukryte w barwcach pobudki. W każdej więc komórce zarodka świnki morskiej, który się rozwinął z zapłodnionego jaja, znaly się również po dwie pobudki kształtujące czarne umasz­czenie, pobudki odziedziczone od obojga rodziców. W większości komórek powstają­cego ustroju pobudki te nie były czynne. Na­tomiast w komórkach uwłosienia ujawniły swoją obecność, a to w ten sposób, że pobu­dziły te komórki do wytworzenia czarnego barwnika. Tak było z naszą świnką morską. Temu właśnie zawdzięcza ona czarne umasz­czenie. Nasza świnka morska jest samiczką. Je­śli się nam uda dostać samczyka czarnej ma­ści, który jak i samiczka umaszczenie swo­je odziedziczył od obojga rodziców, możemy być pewni, że z tak dobranej pa­ry, nie tylko jednakowej ma­ści, ale pod względem maści dziedzicznie jednolitej, czyli czystej, otrzymamy potom­stwo czarno umaszczone. W komórkach bowiem każdego z rodziców istnieją w tym wypadku jedne tylko pobud­ki do kształtowania maści — pobudki kształ­tujące maść czarną. Wszystkie przeto jaja; wytwarzane przez samiczkę, i plemniki, wy­twarzane przez samca, zawierają takie tyl­ko pobudki i żadne inne oprócz tych nie mo­gą się udzielić potomstwu. Parka białych świnek morskich, pod względem maści dziedzicznie jednolitych, dla tych samych powodów nie może wydać inneąo potomstwa, jak tylko biało umasz-czonego. Przypatrzyliśmy się dziedziczeniu jednej tylko cechy zwierzęcia — umaszczenia czar­nego lub białego, cechy niejako sztucznie wyodrębnionej spośród wielu innych, skła­dających się na całość danego ustroju zwie­rzęcego. I to cechy bynajmniej nie najważ­niejszej, a raczej powierzchownej, ale za to doskonale wpadającej nam w oczy. Zrobiliś­my to z rozmysłem — dla łatwiejszego zro­zumienia istoty dziedziczenia. Weźmy teraz pod uwagę jednocześnie cechy świnki morskiej — umaszcze­nie i jakość uwłosienia. Na rysunku widzimy oto parkę świ­nek czarno umaszczonych o sierści kędzierzawej (pod li­terami A i B). Pod względem obu interesu­jących nas cech samczyk i samiczka są tu więc zupełnie jednakowe. Mało tego. Każdy osobnik pod względem obu tych cech jest ponadto dziedzicznie jedno­lity, odziedziczył je bowiem zarówno od ojca, jak i od matki. Poglądowo przedstawia to nam rysunek w postaci dwóch par malut­kich świnek wewnątrz przesadnie powięk­szonej komórki w ciele zwierzęcia. Każda taka parka ma wyobrażać parę barwców (po ojcu i po matce) i ukrytą w nich podwójną pobudkę, kształtującą bądź czarne umasz­czenie, bądź też kędzierzawość sierści. Jak łatwo zrozumieć, komórki przedpłciowe w jajniku (a) i w jądrze (b) mają laki sam, jak wszystkie komórki cielesne „ładunek dzie­dziczny", czyli po dwie pary barwców wi­dzialnych przez drobnowidz w jądrze komór­kowym i nieuchwytne dla oka a ukryte w barwach parzyste pobudki kształtujące. Pod literami a, i b, widzimy dojrzałe komórki rozrodcze — jajo i plemnik. Powstały one z komórek przedpłciowych, otrzymując od nich tylko połowę ładunku dziedzicznego, a więc jeden tylko barwiec z każdej pary, a w nim jedną tylko pobudkę, odziedziczoną po ojcu lub matce. Pod literą c widzimy ja­jo zapłodnione, a w nim znowu pełny ładu­nek dziedziczny. Przez rozmnożenie się ko­mórki jajowej już zapłodnionej powstanie zwierzę potomne o pewnym ładunku dzie­dzicznym, takim samym właśnie jak u każde­go z rodziców, — ładunku dotyczącym za­równo umaszczenia, jak i własności sierści. A w wyniku tego potomna świnka morska, jaką widzimy pod literą C, jest maści czarnej i o sierści kędzierzawej, a więc pod tym względem zupełnie podobna do osobników rodzicielskich. Zamiast świnek morskich o maści czar­nej i sierści kędzierzawej moglibyśmy wziąć do rozpłodu parkę białych świnek o sierści gładkiej lub parkę o jakiejkolwiek innej kombinacji cech umaszczenia i uwłosienia (możliwe są cztery takie kombinacje). Za każdym razem jesteśmy w stanie przewi­dzieć, jakie pod względem interesujących nas cech otrzymamy potomstwo. Będzie ono za­wsze podobne pod tym względem do swoich rodziców. Pod jednym wszakże warunkiem. Prócz jednakowych cech zewnętrznych, wi­docznych dla nas, dobrane rozpłodniki w komórkach swoich winny posiadać jednako­we pobudki kształtujące, odziedziczone po przodkach. Inaczej mówiąc — rozpłodniki pod względem tych cech winny być dzie­dzicznie jednolite, czyli czyste. Wzięte przez nas przykłady rozpłodu świnki morskiej są bardzo pouczające. Prze­konaliśmy się bowiem, że zarówno umasz­czenie, jak i rodzaj uwłosienia, nie są u niej przypadkowe, jak się to niejednemu mogłoby wydawać. Każdą z tych cech rozwijające się zwierzę potomne kształtuje w swym ustroju bynajmniej nie dowolnie, lecz według pobu­dek odziedziczonych od obojga swoich ro­dziców, którzy znowu otrzymali je w spadku po swoich przodkach. Jedna lub dwie cechy, związane z danym ustrojem, to oczywiście jeszcze nie wszyst­ko. Na złożony ustrój zwierzęcia (a także i rośliny) należy bowiem patrzeć jako na zlep całego zespołu cech, mniej lub więcej dla nas widocznych, dla życia zwierzęcia nie jedna­kowo ważnych, pożytecznych lub szkodli­wych z punktu widzenia człowieka. Nie tyl­ko wygląd powierzchowny zwierzęcia wyra­żają owe cechy. Prócz umaszczenia, jakości uwłosienia, kształtu rogów itp. cech ze­wnętrznych dotyczą one także budowy we­wnętrznej narządów ciała (mięśni, kości, ser­ca, wymienia) i własności życiowych ustroju uzależnionych od tej budowy (wytrwałość bie­gu, zdolność opasania, wydajność mleczna). Przekazywanie wszystkich tych, tak róż­norodnych cech i własności zwierzęcia z je­dnego pokolenia na drugie odbywa się w po­dobny sposób, jak umaszczenie lub jakość u-włosienia przekazuje się u świnki morskiej. Na wykształcenie tych lub innych cech i wła­sności u zwierzęcia potomnego działają po­budki odziedziczone po przodkach. Jakkol­wiek pobudki kształtujące cechy zwierzęcia mieszczą się w barwach komórki w sposób dla nas niewidoczny, nie są jednak dla nasze­go poznania niedostępne. Jakie pobudki kształtujące tkwią w komórkach młodego u-stroju, dowiadujemy się zazwyczaj po nie-wczasie, dopiero wtedy gdy patrzymy na skut­ki przez nie wywołane. Widzimy wówczas, jak u przychowanego ze znacznym trudem i kosztem dobytku rozwijają się z biegiem czasu cechy i własności bynajmniej nie takie, jakie byśmy mieć pragnęli. Ale wtedy jesteś­my już bezradni — pobudek odziedziczonych po rodzicach zmienić nie możemy. Można natomiast i należy pomyśleć o tym zawczasu, zanim przez zapłodnienie jaja sa­micy plemnikiem samca dany będzie początek nowej istocie. Nie może wszak gospodarzowi chodzić jedynie o ilościowy przyrost stada, nie na samym tylko bezmyślnym rozpłodzie winien on opierać swą pracę hodowlaną. Gdy prowadzi klacz do ogiera lub krowę do by­ka, dbać musi przede wszystkim o to, by taki otrzymać przychówek, który by zado-wolnił jego wymagania. I pod tym względem, jak widzieliśmy, nie jest zdany na łaskę śle­pego losu. Gdy od klaczy - kasztanki chce­my mieć źrebię również kasztanowate, nie poprowadzimy jej przecież do karego ogie­ra lecz do kasztana. Wtedy bowiem zarów­no jajo, jak i plemnik wniosą do nowego ustroju pobudkę do wykształcenia maści kasztanowatej. Gdy od klaczy swojej, ciąg-liwej i silnej, chcemy się dochować takiegoż albo i lepszego konia (a któż by tego nie chciał!), starać się będziemy o ogiera dla niej, który by zalety te posiadał w niemniej-szym stopniu jak klacz. A wtedy źrebię, w którym skojarzą się zalety obojga rodziców, niewątpliwie będzie posiadało zadatki na v dobrego konia. W podobny sposób postępu­jemy z krową, która nam daje dużo i tłuste­go mleka. Aby nie pomniejszyć w potom­stwie tak cennych własności, a przeciwnie utrwalić je lub nawet spotęgować, starać się będziemy dla swojej krowv o buhaja równie jak ona „wysokomlecznego" i „tłustomlecz-nego" — oczywiście w znaczeniu odziedzi­czonych przez niego pobudek. Wprowadza­jąc do młodego ustroju pobudki kształtujące cechy wysokiej mleczności i tłustomleczno-ści od obojga rodziców, otrzymamy cielę, z którego możemy się dochować prawdziwie wartościowej krowy.

O serwisie

“ Serwis poĹ›wiÄ™cony zagadnieniom oraz nowinkom na temat rolnictwa w okresie przedwojennym. Mam gĹ‚Ä™bokÄ… nadzieje, ĹĽe zawarte tutaj rady, znajdÄ… zastosowanie w rolnictwie teraĹşniejszym.”