Czego uczą w duńskich uniwersytetach ludowych

Duńskie uniwersytety ludowe powstały dzięki pracy i myślom Grundtwiga, poe­ty, myśliciela i duchownego duńskiego, żyją­cego w XIX w. Myślał on o wychowaniu wszystkich warstw narodu, o stworzeniu ta­kiej szkoły i takiego systemu wychowawcze­go, który by mógł spełnić tę misję. Uniwer­sytety ludowe były takimi szkołami i posłu­giwały się jego systemem wychowawczym. Według myśli Grundtviga uniwersytet lu­dowy miał być wyższą szkołą dla całego na­rodu, która miała wszystkie warstwy naro­du podnieść i związać z kulturą i cały naród uczynić twórcą nowej kultury. W praktyce, głównie pod wpływem Kristena Kolda, uni­wersytety ludowe stały się przede wszystkim szkołami chłopskimi, które przekształciły społeczne oblicze chłopa duńskiego i uczyni­ły go warstwą równą innym warstwom i przo­dującą swoją dzielnością i postępem. Proces ten dokonał się w latach 1865 — 1890. Po­tem jednakże, gdy chłopi w swoich wsiach mieli już sale wykładowe i stałe (co niedzie­la) wykłady, mieli biblioteki i gazety, uni­wersytety ludowe musiały przystosować się do nowej sytuacji, kiedy pęd chłopów na uniwersytet ludowy osłabł. Obecnie mamy w Danii 58 uniwersytetów ludowych, z czego czysto chłopskim jest tyl­ko jeden uniw. w Rodoling. Uniwersytety przeszły ewolucję (przeobrażenie), zmieniając swój charakter. Przede wszystkim ruchem uniwersytetów zainteresowali się robotnicy. W rezultacie jest tam teraz 4 uniwersytety socjalistyczno - robotnicze, 1 uniwersytet dla pracowników kupieckich (Folke hoj-skole for unge Handelsmedhjaclpere ,,K6b-mandshyile"). Z uniwersytetów ludowych wyłoniły się z czasem szkoły zawodowe: rolnicze i rzemieślnicze. [Duńskie uniw. lud. wpłynęły także na kształtowanie się typu polskich szkół; rolniczych, jak Pszczelin, Kruszynek i in.l. Tak było np. w Ollemp, gdzie z uniw. lud. wyodrębniła się szkoła rzemieśl­nicza i uniw. gimnastyczny, poświęcony kształceniu nauczycieli gimnastyki. Takich uniw. gimnastycznych Dania posiada 2. „Mat­ka" duńskich uniw. lud., słynny zakład w As-kov posiada kurs rozszerzony, dwuletni i li­czy około 300 uczniów rekrutujących się prze­ważnie w miastach spośród inteligencji i ro­botników. 11 uniw. lud. są szkołami misyj­nymi religijnymi, które różnym sektom re­ligijnym i misjom wewnętrznym służą do na­wracania ludzi religijnie obojętnych. Istnieje również wielki uniw. międzynarodowy (Den internationale Folkehójskole) w Helsingór, który skupia u siebie uczniów wszystkich na­rodowości śv/iata (przeważnie robotników i inteligencję) i szerzy hasła międzynarodo­wej przyjaźni opartaj na wzajemnym pozna­niu. Na uwagę zasługuje jeszcze jeden typ uniw. lud., mianowicie typ nordyczny (od Norden = północ). Najwybitniejszy uniwvte­go typu mieści się w Hillerod. Zadaniem je­go jest wychowywanie młodzieży w duchu współpracy krajów północnych (Danii, Nor­wegii, Szwecji, Finlandii, Islandii, Grenlandii). Istnieje również w duńskim Szlezwigu nie­miecki uniwersytet narodowo-socjalistyczny (hitlerowski). Jak z tego widzimy, ruch uniw. lud. ogar­nął Danię wielu kierunkami. Uznając jego ważność wychowawczą, rząd duński skiero­wuje do nich młodych bezrobotnych, dając im zasiłki pod warunkiem ukończenia kursu uniw. lud. Każdy bezrobotny może trzy razy uczęszczać na taki uniw. lud., jaki mu się po­doba, na koszt rządu. Ziszczają się więc ma­rzenia Gruncltviga o powszechnym wychowa­niu narodu. A teraz program. Dla przykładu przed­stawię spis przedmiotów na uniwersytecie w Ollemp (na Frónii). Uniwersytet ten po­czątkowo kładł duży nacisk na naukę rze­miosła i gimnastykę, które z czasem wyod­rębniły się jako samodzielne szkoły. Uniwei-sytet więc jest przykładem „czystego" typu uniw. lud. Naczelne miejsce zajmuje historia. Historia powszechna, historia Danii, Półno­cy, historia biblijna. Następnie idzie literatu­ra, historia literatury, język duński. Z przed­miotów ogólnych następne miejsca^ zajmuje geografia i rachunki. Codziennie" 1 go­dzina gimnastyki, dla kursu żeńskiego (od maja do lipca) praca ręczna, dla kursu mę­skiego (od listopada do marca) rysunki. Dwie godz. tygodniowo poświęca się zagadnieniom aktualnym, szczególnie uczniów interesują­cym. Dochodzi jeszcze śpiew, higiena, oświa­ta. Dla chłopców wykłady rolnicze, dla dziewcząt gospodarstwo domowe. Jedna go­dzina tygodniowo poświęcona jest dyskusji, je­dna obrazom świetlnym. W godzinach wolnych uprawia się zabawy i gry sportowe i uczy tańców ludowych (we wsiach duńskich zu­pełnie zapomnianych). Czasami dochodzą jeszcze wykłady z anatomii i teorii gim­nastyki. Programy poszczególnych uniwersytetów różnią się bardzo, zależnie od typu uniwer­sytetu. Sił nauczycielskich jest zazwyczaj kil­ka, na wielkich uniwersytetach kilkanaście. Podany program jest typowy dla przeważają­cej części uniwersytetów ludowych. Na uni­wersytecie w Hilleród wykładają jeszcze na kursie żeńskim: historię sztuki, naukę języ­ków (norweski, szwedzki,. niemiecki, angiel­ski), tkactwo, szycie, roboty na drutach i bo­tanikę. Dla. chłopców wykłady rolnicze (któ­re zresztą mają 32 uniw.), chemia, biologia, hodowla roślin i zwierząt, ekonomia. Program zależny jest od kierownika i je­go ideologii

O serwisie

“ Serwis poĹ›wiÄ™cony zagadnieniom oraz nowinkom na temat rolnictwa w okresie przedwojennym. Mam gĹ‚Ä™bokÄ… nadzieje, ĹĽe zawarte tutaj rady, znajdÄ… zastosowanie w rolnictwie teraĹşniejszym.”