Polska C

Płytka i wąska struga potrafi w czasie przyboru zmienić się nie do poznania, przybrać wygląd dużej rzeki i narobić szko­dy co niemiara. Specjalnie złośliwe są pod tym względem rzeczki i potoki górskie i pod­górskie. Normalnie płyną płytkim, wąskim i kamienistym korytem, ale w czasie topnie­nia śniegów w górach, albo w okresie długo­trwałych deszczów, występują z brzegów i zalewają ogromne obszary. Taki np. Duna­jec (dopływ Wisły), płynący w granicach Pol­ski C, potrafi w czasie powodzi aż tysiąc ra­zy zwiększyć ilość płynącej w nim wody! �a­two sobie wyobrazić, co się wówczas dzieje z dobytkiem okolicznych mieszkańców. Ostatni groźny wylew Dunajca w roku 1934 przyniósł w tamtych okolicach 75 milionów złotych strat. „Nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło" — mówi przysłowie. Mądre to przysłowie. Nieszczęście i obawa przed ka­tastrofą jest motorem wszystkich poczynań tak pojedynczych ludzi, jak i państw. Nie­bezpieczeństwo jest egzaminem, który wy­kazuje życiową sprawność. Kłopoty, jakie od zarania Niepodległości miała Polska z Gdań­skiem wpłynęły na postanowienie wybudo wania na miejscu małej wsi rybackiej, wspaniale rozwijającej się dziś Gdyni. Niebezpieczeństwo wojny i groźba utraty Niepodległości stworzyły plan Centralnego Okręgu Przemysłowego. Klęska powodzi w roku 1934 przyśpieszyła decyzję budowy Polski C. Ołówek wzięty do ręki pozwolił zorientować się, że uregulowanie górnego dorzecza Wisły będzie kosztowało 100 mi­lionów złotych, tzn. niewiele więcej niż przy­nosi strat jedna wielka powódź. Reguluje się rzeki dwoma sposobami. Ko­ryta większych rzek, jak np. Wisły, ujmuje się w karby usypanych wałów przeciwpowo­dziowych. W roku zeszłym przeprowadzono szereg robót ziemnych nad Wisłą w grani­cach Centr. Okr. Przem. w okolicach Sando­mierza. Pracowało nad tym 7 tysięcy robot­ników i 1.500 furmanek. Jest w regulacji 27 km koryta Wisły. W najbliższym czasie prze­widywane jest uregulowanie Wisły od Oświę-cima do Krakowa kosztem 32 milionów zło­tych. Dzięki temu otrzymamy 16 tysięcy hektarów żyznych, nowych pól i uchronimy od zalewu 32 tys. hektarów. Ale prace nad obwałowywaniem koryta Wisły stanowią dopiero część projektowa­nych robót wodnych. Cały wysiłek skiero­wany jest na uregulowanie górnych dopły­wów Wisły, tzn. rzek podgórskich. Regulacje tych rzek przeprowadza się w inny sposób. Jeżeli w poprzek koryta rzeki wybuduje się mocną betonową ścianę, to taka zapora zatrzyma bieg rzeki, woda wystąpi z brze­gów i utworzy jezioro. Taki zbiornik -wod; w czasie suszy stanowi zapas wodny, którym można regulować poziom wody, a więc podnieść go przez otwarcie dodatkowych, zwykle zamkniętych śluz w tamie, jak rów­nież w czasie przyboru, jezioro zbiera nad­miar wód i nie dopuszcza do powodzi. Jed­nocześnie, przez utworzenie takiego sztucz­nego jeziora zmniejsza się i bystrość prądu w górnym biegu, poziom wody podnosi się, rzeka przez to staje się spławniejsza. Tak np. jeden z dopływów Wisły, mianowicie rzeka Przemsza, która płynie przez Zagłębie Wę­glowe, po uregulowaniu stanie się wygodną drogą wodną. Połączy ona Centr. Okr. Przem. z dotychczasowym centrem polskie­go przemysłu — Śląskiem. Prócz tego Przem­sza do Wisły popłyną barki naładowane wę­glem. Dotąd węgiel i inne wytwory Śląska musieliśmy wozić kolebami, a transport droga lądową jest bardzo kosztowny. Gdy wyko­rzystamy drogi wodne, zaoszczędzimy blisko 19 milionów złotych rocznie na przewozach. Zapory wodne nie tylko uspławnią izeki podgórskie. Energia przepływającej wody przy każdej zaporze poruszy elektrownie i prąd z tych elektrowni rozejdzie się do fa­bryk Polski C, a prócz tego poruszać będzie tysiące zakładów przemysłowych na ogrom­nej przestrzeni kraju poza Centr. Okr. Przem. Takich zakładów wodno - elektrycznych na terenie Polski C projektuje się w dorze­czu Wisły 27 oraz 19 w dorzeczu Dniestru. Na razie wybudowany został jeden zakład wodno-elektryczny w Porąbce na rzece So­le, a trzy inne, mianowicie w Rożnowie, Cze­chowie i Myczkowcach są już w budowle Największy z nich powstaje w Rożnowie. W poprzek szerokiej na pół kilometra doliny Dunajca staje mur, mający u podstawy 30 mę­tów szerokości. Mur ten, zbudowany z beto­nu, zagłębia się w ziemię na dwadzieścia me­trów, zaś wysokość jego wynosić będzie 30 metrów. Dzięki tej tamie powstanie jez*oro przeciętnie kilometrowej szerokości, długie zaś 20 kim. Ten wielki zbiornik weźmie na­reszcie w karby niesforny Dunajec i jednr-cześnie pozwoli w czasie letniej suszy o po­łowę powiększyć głębokość Wisły pod Kra­kowem i wydatnie podnieść jej poziom niwet pod Sandomierzem. Obok tamy buduj-? sic w Rożnowie największa w Polsce elektrow­nia. I elektrownia i zapora wodna będą wy­kończone w roku 1940. Koszt całej budowy wyniesie 43 miliony złotych. Większość zakładów przemysłowych Pol­ski C będzie mogła zacząć pracować już w ciągu lat najbliższych. Część z nich nawet już w roku bieżącym. Tymczasem poruszać je będzie energia elektryczna elektrowni z Moście, poza tym korzystać będą z energii gazu ziemnego, o którym pisaliśmy w po­przednim numerze. Gazu ziemnego w okręgu Jasielskim starczy, jak obliczają, na lat pięt­naście. Są jeszcze zapasy w okolicach Dasza-wy. Ale zanim zabraknie gazu ziemnego, bę­dą już gotowe wszystkie zakłady wodro-elektryczne Polski C. A wody w rzekach przecież nie zabraknie! Czterdzieści szes"ć zakładów wodno-elektrycznych Polski C nie tylko uniezależnią fabryki od odległego o 250 km węgla śląskiego, nie tylko rozprowadzą energię elektryczną po znacznym obszarze Polski, ale i raz na zawsze usuną klęskę ka­tastrof powodziowych.

O serwisie

“ Serwis poĹ›wiÄ™cony zagadnieniom oraz nowinkom na temat rolnictwa w okresie przedwojennym. Mam gĹ‚Ä™bokÄ… nadzieje, ĹĽe zawarte tutaj rady, znajdÄ… zastosowanie w rolnictwie teraĹşniejszym.”