Zastosujmy samopomoc w budownictwie wiejskim!

Najwięcej bodajże strat materialnych po­nosimy na wsi przez nieumiejętne i z nieodpowiedniego materiału stawiane bu­dynki mieszkalne i gospodarskie. Prawie każde pokolenie musi się budować na nowo, bo brak fachowości w budownictwie powo­duje szybkie zniszczenie zabudowań. Gdy­byśmy jeszcze wzięli pod uwagę stan higie­niczny takiej budowli, łatwo-zapalność ma­teriałów z których budynki wznosimy i na­krywamy, a wreszcie kiepską użyteczność takich zabudowań, to te koszty, względnie straty wzrosną jeszcze parokrotnie. A ilu spośród nas nie ma w ogóle domu i mieć go wnet nie będzie, bo zupełnie ich nie stać w tej chwili na wybudowanie. I cóż z tego, że nas tak dużo jest na wsi, kiedy wobec najważniejszego zagadnienia stoimy zupełnie bezradni i nieprzygotowani. Myślę, że tym zagadnieniem powinniśmy się my, młodzi, przede wszystkim zainteresować i rozważyć, a następnie zapytać samych sie­bie, co byśmy w tej sprawie mogli dobrego zrobić. Na nas spada ogromna odpowiedzial­ność, by tę sprawę dokładnie przemyśleć i uczynić ją na wsi powszechną, by budow­nictwo wiejskie postawić na odpowiednim poziomie. Zastanawiając się nad-_Jaudownictwem wiejskim musimy przyznać, że nie wyko­rzystujemy na razie tych możliwości, jakimi na wsi rozporządzamy. Prawie w każdej wsi istnieje taki zwyczaj, uświęcony trady­cją, że gdy się komuś spali dom, albo gdy buduje nowy, prosi swoich sąsiadów i znajomych, by mu dopomogli do zwiezie­nia materiału budowlanego. Proszeni o to, a czasem i nieproszeni, chętnie jadą do la­su, czy też do składu do miasta i w ciągu kilku dni, albo i w jednym dniu materiał jest już na miejscu. A robią to za „Bóg za­płać", chociaż często, co nie jest godne na­śladowania, za wódkę. Dzisiaj już zaczyna zanikać taka samopomoc. A szkoda wielka, bo przy dobrym jej użyciu i zorganizowaniu możnaby na wsi wiele dobrego zrobić. Przytoczę ciekawy przykład, jakim nam służy w tej chwili wieś Kroczkowa. Otóż w tej to wsi gromada młodych z Koła Mł. Wiejsk. postanowiła istniejącą w ich wsi tradycję samopomocy przy budowie domów przeorganizować w spółdzielnię „Samopo­moc". Myśl ta, jak opowiadał współorgani­zator tejże Spółdzielni, zrodziła się w cza­sie budowy Wiejskiego Uniwersytetu Orka­nowego w Gaci, a wyrosła także z buntu, który miał miejsce w czasie, kiedy gromada młodych ludzi pojechała do miasta na swój zjazd doroczny i nie miała wtedy gdzie zano­cować, bo nie było własnego chłopskiego domu. Ważniejszym jeszcze bodźcem założenia tejże spółdzielni budowlanej pod nazwą „Sa­mopomoc", (zarejestrowanej przez Spółdziel­nię dorobkowo-rol. we Lwowie) było i to, że gromada młodych zauważyła, iż co ro­ku w każdej wsi pastwą pożaru pada kilka lub kilkanaście zabudowań, na skutek tego tylko, że domy i zabudowania gospodarskie są kryte słomą, co przy słabym nawet wie­trze powoduje łatwe przenoszenie się ognia z jednych zabudowań na drugie. Postano­wili więc przede wszystkim zmienić nakry­cia dachów na ogniotrwałe i w tym celu przystąpili do spółdzielczego wyrobu dachó­wek, zapoczątkowując w ten sposób pracę w Spółdzielni. Chcąc chociaż w kilku słowach określić podstawy, na jakich się ta spółdzielnia „Samopomoc" opiera, wymienię tę najważ­niejszą, a mianowicie: Członkowie, którzy przeprowadzają u siebie budowę budynków lub kryją dach dachówką zaciągają u swo­ich członków tzw. pożyczkę pracy, wyko­nywaną przez samych członków. Nie chodzi tu o pracę zwykłą tylko, ale także i o fa­chową, np. murarską, stolarską itp., którą fachowcy - członkowie chętnie dają przy wznoszeniu budynków, a oni znów mogą tę pożyczkę w razie potrzeby odebrać, rów­nież w taki sam sposób w jaki ją dali. Może więc następować przeróżna wymiana pra­cy, jak: robienie cegły, dachówki, kopanie fundamentów, zwózka materiałów budowla­nych, budowanie itp. Weźmy taki przykład: ktoś z nas ma dziś np. lat 17 albo 25, a budować się będzie mógł dopiero w roku 30; otóż dzisiaj już może sobie budować własny dom — dając swoją pracę tym członkom, którzy w tej chwili budują, a oni znów dadzą mu swoją wtedy, kiedy tego od nich zażąda. Takie rzeczy, jak: cegielnia, betonTarnia, warsztaty stolarskie są własnością spółdziel­ ni. Przy takiej robocie — względnie po przez taką spółdzielnię członkowie dążyć będą do nabycia fachowości w budowaniu, starać się będą budować umiejętnie, praktycznie, hi­gienicznie i tanio. Zachodzi np. taka okoliczność, że któryś z gospodarzy ma konie dobre do zwózki materiału i ma siły fizyczne (kilku synów) do roboty, zaś inni umieją budować. Otóż wówczas następuje wymiana usług, i^orzyst-na dla obu stron. Albo na przykład wieś Czarna, a raczej Koło Mł. Wiej. w Czarnej wraz ze Spół­dzielnią Spożywców nagromadziło budulca na wybudowanie domu ludowego, lecz brak im fachowców do budowy. Wtedy Krocz­kowa, mając dobrych murarzy i cieśli, idzie do Czarnej i buduje tam dom. Zaś Czarnia-nie, mając dobre konie, zwożą dla kracz-kowian określoną ilość piasku i innego ma­teriału potrzebnego na budowę domów (a nawet na budowę domu spółdzielczego — jak słyszałem). Taka umowa między spół­dzielnią „Samopomoc" a Kołem Młodz. Wiej. i Sp. Spożywców w Czarnej już na­stąpiła. Dla ciekawych podaję pewne postano­wienia statutu spółdzielni budowlanej „Sa­mopomoc" w Kroczkowej, według których członkowie mają dążyć do szerokiego roz­budowania i rozszerzenia zakresu działal­ności tejże spółdzielni: ,,a) kupno i wytwarzanie w nowych za­kładach, materiałów budowlanych: drzew­nych, ceramicznych, betonowych i innych; nabywanie przez Spółdzielnię i wspól­nie z sąsiednimi spółdzielniami budowlany­mi drzewa i innych materiałów do budowy na potrzeby członków; organizowanie i prowadzenie, jako własnych lub wspólnych z pracującymi za­kładów - warsztatów: rękodzielniczych, cie­sielsko - stolarskich, kowalskich, ślusar­skich, gospodarskich itp.; stosowanie wzajemnej pomocy wy­miennej przy budowie w duchu tradycji wiej­skiej w robociźnie pieszej, zawodowej i po­mocniczej na podstawie umów między człon­kami a spółdzielnią; udzielanie wszelkiej innej pomocy i ułatwień członkom przy budowie domów mieszkalnych, budynków gospodarskich, przemysłowych i budowli publicznych; uświadomienie członków o zasadach gospodarczości, wyplanowaniu budynków, wyborze i użyciu materiałów, potrzebie i warunkach trwałości, bezpieczeństwa, zdrowotności, piękna i stylowości ludowej w budowlach wiejskich; współdziałanie z innymi spółdzielnia­mi, jak: Kasą Stefczyka, w której będą lo­kowane wolne kapitały spółdzielni" itp. To, co wyżej powiedziałem pozwala nam zorientować się, że spółdzielnia „Samopomoc". Trudne do wiary, a jednak... na Polesiu jeszcze dzisiaj istnie­ją kurne chaty, i to nie zacho­wane jako zabytek przeszłości, ale zamieszkiwane są przez lu­dzi, jak np. chata, którą przed­stawia nasza fotografia! Jak widzimy, „dziadsko" wy­biera się na „wiuny moc" aczkolwiek jest jeszcze bardzo młoda, to jednak w przedsięwzięciu swoim jest bar­dzo wielka. Już pierwsze posunięcia tej spółdzielni zapowiadają jej b. dobrą przyszłość, którą powinniśmy jak najgorliwiej śledzić, no i oczywiście starać się zapoczątkować po­dobną akcję u siebie. Stworzenie własnej fabryki wyrobów betonowych, pokrycie kil­kunastu domów dachówką, zapoczątkowanie własnej cegielni, współpraca przy budowie domu spółdzielczego i to wielkie zaintereso­wanie się tą sprawą całej okolicy — oto do­robek spółdzielni „Samopomoc" w Kroczko­wej. Nam, młodym, szkolącym się zawodowo w PR, sprawa ta powinna leżeć bardzo na sercu. Weźmy się do roboty, by pozmieniać zabudowania naszej wsi na lepsze i trwal­sze, widniejsze i zdrowsze, praktyczniejsze i tańsze, bo wspólnym wysiłkiem budowane.

O serwisie

“ Serwis poĹ›wiÄ™cony zagadnieniom oraz nowinkom na temat rolnictwa w okresie przedwojennym. Mam gĹ‚Ä™bokÄ… nadzieje, ĹĽe zawarte tutaj rady, znajdÄ… zastosowanie w rolnictwie teraĹşniejszym.”