Zwierzęta w służbie człowieka

Mówiąc o zwierzętach wysługujących się człowiekowi, należy przede wszystkim zacząć od konia. Weźmy pod uwagę czas wojenny. Wszędzie tam, gdzie to silne i inte­ligentne zwierzę zaczynało brać udział w wal­kach nieprzyjacielskich między ludźmi, zmie­niał się sam sposób walki, a człowiek zyski­wał nieocenionego pomocnika. Koń, szybko przenosząc swego jeźdźca z miejsca na miejsce, czynił sam przebieg walki bar­dziej ruchliwym i zmiennym. Oszczędzał też siły żołnierza, odbywając za niego uciążli­we, długotrwałe marsze. Nie opuszczał go na polu walki, padając nieraz pod gradem kul nieprzyjacielskich, ratując swemu panu życie, przyczyniając się do zwycięstwa. Wszak wiemy, że różnego rodzaju konnice, zarówno nasze polskie, jak i innych narodów europejskich, mogą się wykazać wieloma chlubnymi kartami, przynoszącymi zaszczyt nie tylko rycerzom, lecz w pewnej mierze i ich wiernym i wytrwałym czworonożnym towarzyszom. Lecz koń, mimo swych wielkich zalet i wypróbowanej wierności, nie był odpo­wiednim do wszystkich rodzajów służby wojskowej, np. w bardzo niewielkim stop­niu mógł przydać się służbie łączności. W służbie tej, której zadaniem jest, jak na to sama jej nazwa wskazuje, utrzymywanie łączności między poszczególnymi oddziała­mi, posterunkami i placówkami wojskowy­mi, tak na frontach armii, jak i na jej ty­łach, posiada swe odrębne wymagania, zwłaszcza w czasie wojny. Na pierwszy plan wysuwa się tu nie siła fizyczna tego który ją pełni, ale szybkość wykonania przy moż­liwie najmniejszym zwracaniu na siebie uwagi nieprzyjaciela. Dlatego to duży, cięż­ki koń jest do niej mało zdatny tym więcej, że nie może pełnić zleceń samodzielnie. Ko­niem mogą się więc najwyżej posługiwać gońcy, przewożący zlecenia i rozkazy z jed­nej wsi lub miasteczka do drugiego, nato­miast tam gdzie człowiek dotrzeć nie może, koń tymbardziej tego nie uczyni. To też dla­tego służbę łączności w wojsku pełnią, i to doskonale, odpowiednio wyćwiczone gołębie i psy. Wytrwały i szybki lot gołębia znany jest człowiekowi już od wielu tysięcy lat. Już starożytni Egipcjanie, Żydzi, Persowie użyt­kowali tego ptaka jako posłańca. Mamy 0 tym liczne wzmianki i w Piśmie Świętym 1 u wielu świeckich autorów. Jednak próba przystosowania gołębia do sztuki wojennej miała miejsce po raz pierwszy w 43 roku przed Chrystusem, potem zaś wieki jeszcze upłynęły zanim nauczył się człowiek odpo­wiednio posługiwać się gołębiem pocztowym (gołąb pocztowy powstał z krzyżowania po­szczególnych ras, oraz ich hodowli i tresury, czyli ćwiczenia). Europa zaczęła szerzej oceniać zdolności gołębia jako gońca i listonosza dopiero w czasie wojny francusko - pruskiej w 1870 roku. Za Francją, która przekonała się, że gołąb może być w służbie łączności bardzo pomocny, poszły i inne państwa. Zaczęto urządzać stacje gołębi pocztowych w celach wojskowych, pokładając w nich wielkie na­dzieje. Wkrótce jednak po tym wspaniały rozwój techniki, niosącej udoskonalenia i w sposobie porozumiewania się ludzi mię­dzy sobą na odległość i w rodzajach broni palnej dalekonośnej, osłabił w oczach ludz­kich znaczenie skrzydlatej poczty, którą za­częto lekceważyć. Dopiero Wojna Światowa wykazała, jak niesłusznym było to mnie­manie. Przekonano się bowiem, że w cza­sie gwałtownego ognia nieprzyjacielskie­go, gdy zawodzi telefon i telegraf, ra­diotelegraf, samoloty i ostrzegawcze znaki świetlne, beztroski gołąb, nie zważając na mgłę, deszcz, nocną porę, dąży bez namy­słu do swego „domku", przynosząc uprag­nione wieści z pola walki lub z zajętych przez nieprzyjaciela miejscowości. Niesie je bądź w aluminiowej tubce przywiązanej do nóżki, bądź też w nieprzemakalnej to­rebce przywiązanej do piersi. Czasem przy­mocowuje się gołębiowi aparat fotograficz­ny, który automatycznie bez żadnej pomocy co jakiś określony czas wykonywa maleńkie zdjęcia fotograficzne okolic, przez które ptak przelatuje. Gołąb, tak sprawnie spełniający ludzkie polecenia musi być jednak należycie wy­ćwiczony. Ćwiczenie gołębia pocztowego polega na wykorzystywaniu i rozwijaniu jego wrodzonego daru rozpoznawania miejsc, przez które przelatuje i zdawania sobie sprawy z tego gdzie się znajduje — jest to tzw. orientacja w przestrzeni. Gołąb poza tym przywiązuje się bardzo do swego ma­cierzystego gołębnika, co bezwiednie -zmu­sza go do powracania doń nawet z wielkich odległości. Gołębia można więc wysłać z dowolnej miejscowości, ale zawsze tylko do tej, w której znajduje się jego macie­rzysty gołębnik. W celach wywiadowczych wysyła się więc ptaki koleją, balonikami lub przez psa ze stacji poczty gołębiej tam, skąd się chce uzyskać wiadomość. Chcąc otrzymać większą swobodę ruchów, buduje się go­łębniki ruchome, przyzwyczajając gołębie do coraz to innych miejsc postoju, oraz ćwi­czy się je w lotach powrotnych. Sztuka za­sadza się na tym, że urządza się gołębiowi dwa gołębniki, z których jeden jest „stołów nią", gdzie się go karmi, a drugi „sypialnią", gdzie nigdy nie dostaje pożywienia. W ten sposób można zmusić ptaka do ciągłego przelatywania z jednego domku do drugie­go. I pies oddaje człowiekowi w służbie woj­skowej wielorakie i cenne usługi. Już sta­rożytni Asyryjczycy, następnie Grecy i Rzy­mianie używali duże silne opancerzone psy do ataków na nieprzyjaciela. Tego rodzaju próby stosowano podobno w średniowiecznej Anglii. O wiele jednak szersze i właściwsze zastosowanie posiada pies w służbie woj­skowej jako: wartownik, sanitariusz i go­niec. W służbie wartowniczej pies stał się już od wieków niezastąpionym stróżem i obrońcą obozów żołnierskich, magazynów z żywnością, bronią, amunicją oraz niespo­kojnych placówek pogranicznych. Wojna Światowa wyrobiła psa sanitariu­sza, niezrównanego poszukiwacza rannych żołnierzy i psa meldunkowego, pozostającego w służbie łączności. Pies w służbie łączności, czyli pies mel­dunkowy, używany jest przede wszystkim do przenoszenia raportów, zwłaszcza wów­czas gdy zawodzą wszystkie inne połącze­nia, jak telefon, telegram, sygnały świetlne. Czworonożni, wierni gońcy z niezwykłą od­wagą i poświęceniem przebiegają niepo­strzeżenie najniebezpieczniejsze odcinki, za­nosząc — podobnie jak gołąb — w przymo­cowanej do obroży almuniniowej tubce lub w nieprzemakalnej torebce, ważne wieści. One dostarczają również strzelcom, ukry­tym w rowach, amunicję, jedzenie, opatrun­ki lub gołębie pocztowe. Rzecz prosta, że nie wszystkie rasy psów są odpowiednie do pełnienia służby w woj­sku. Zresztą nawet psy do tego uzdolnione muszą przejść uprzednio kilkotygodniowe ćwiczenia, prowadzone przez przewodnika, z którym będą potem pracowały. Tresura psa, podobnie jak i gołębia, polega na zu­żytkowaniu do celów praktycznych, wojsko­wych na rozwijaniu jego orientacji w prze­strzeni. Przy tym doskonały przysłowiowy węch pozwala psu w odnajdywaniu swego przewodnika nawet z bardzo znacznej od­ległości. Przewodnik bowiem pozostaje w miejscu, w którym czeka się na wiado­mość, pies zaś zostaje odprowadzony na placówkę, z której ma być wiadomość prze­słana. Za rasę bardzo uzdolnioną do celów służ­by łączności w wojsku, uważany jest nasz polski owczarek. Zdaniem znawców, nie tylko nie ustępuje on w niczym owczarkowi alzackiemu, ale przewyższa tamtego odwa­gą, wytrzymałością i wypróbowaną wierno­ścią. Daje to pewność, że wysyłany goniec nie da się przekupić przysmakami i, że wy­puszczany z raportem nie spocznie dopóki nie odnajdzie swego przewodnika. Zasługi gołębia i psa w służbie wojsko­wej miał człowiek możność ocenić należy­cie w czasie Wojny śv/iatowej. To też czło­wiek w dowód wdzięczności i uznania opie­kuje się wojennymi „weteranami", prowa­dzi starannie hodowlę gołębi i psów, ćwicząc je na przyszłość. Czasem daje człowiek na­wet publiczny wyraz swej wdzięczności. Jako przykład może posłużyć pomnik gołębia pocztowego wystawiony w mieście francu­skim — Lille — na którym czytamy napis: „Gołębiowi — żołnierzowi".

O serwisie

“ Serwis poĹ›wiÄ™cony zagadnieniom oraz nowinkom na temat rolnictwa w okresie przedwojennym. Mam gĹ‚Ä™bokÄ… nadzieje, ĹĽe zawarte tutaj rady, znajdÄ… zastosowanie w rolnictwie teraĹşniejszym.”