Z pism samorzadowych

We wrześniowych numerach pism samo­rządowych — oprócz ściśle fachowych spraw — jest również sporo ciekawego ma­teriału, który szczególnie czytelnika wiejskie­go zainteresować może i powinien. Najbardziej na czasie jest sprawa wybo-tów do rad — gromadzkich, gminnych i po­wiatowych. Dlatego w N-rze 17—18 „Pra­cownika Samorządoweg o" Stani­sław Mglanowicz omawia temat: „Samorzą­dowe ustawy wyborcze". Większość z poda­nych tu informacyj znajdzie Czytelnik w „Przysposobieniu Rolniczym", w artykułach J. M., z których pierwszy pt. „O wyborach do rad gromadzkich" ogłosiliśmy w numerze po­przednim. Obecnie warto tylko w wymienio­nym piśmie zwrócić uwagę na część artykułu pt. „Kiedy i gdzie odbędą się wybory". Infor­muje tu autor: „Wybory odbędą się w około 40.500 gromadach, w około 2.700 gminach wiejskich, w około 550 miastach wydzielo­nych i niewydzielonych i wreszcie w 230 po­wiatowych związkach samorządowych... Na terenie województw centralnych i wschodnich wybory do rad gromadzkich zarządzone zo­staną w jesieni 1938 r. Głosowanie do rad gminnych nastąpi w województwach central­nych i wschodnich w pierwszym kwartale 1939 r. W województwach południowych i za­chodnich wybory do rad gromadzkich odbędą się w końcu roku 1939. Wreszcie w końcu te­goż roku i na początku 1940 — do rad gmin­nych na obszarze województw południowych i zachodnich (nie wszystkich)... Wybory do rad powiatowych nastąpią w drugim półroczu 1939 r. i w r. 1940". W N-rze 39 „Samorządu" jest rów­nież wstępny artykuł F. Brannego pt. „Przed wyborami samorządowymi", w którym autor zajmuje się sprawą konieczności podniesienia wagi i znaczenia samorządu terytorialnego, do czego pierwszy krok widzi w okólniku Pre­zesa Rady Ministrów z dnia 9 września r. b., dotyczącym zapewnienia obywatelom swobo­dy w wyborach i rzetelności aktu wyborczego. Inną, również bardzo ważną i na czasie będącą sprawę porusza w N-rze 36 „Samo­rządu" Józef Czech w artykule dyskusyj­nym pt. „Organizacja rolnicza przymusowa czy dobrowolna?". Stwierdziwszy na począt­ku, iż mamy w Polsce 5 organizacyj rolni­czych (ściśle biorąc, nawet więcej) i że wy­suwane są już od pewnego czasu myśli co do utworzenia jednej na całe państwo organiza­cji pod nazwą „Polskie Towarzystwo Rolni­cze", autor stawia pytanie: „na jakich zasa­dach społecznych oprzeć przyszłe P. T. R.?". Wysuwane są bowiem projekty, aby do tej nowej organizacji musieli należeć wszys­cy rolnicy... Autor jednak wypowiada się sta­nowczo przeciwko przymusowi. Powiada słu­sznie: „Gdy główną zaletą i cechą organizacji dobrowolnej jest jej żywotność i większa lub mniejsza prężność rozwojowa, to organizacja o charakterze przymusowym — zwłaszcza w komórkach wioskowych — istniałaby niewąt­pliwie tylko w brzmieniu samej ustawy. A prace jej — aczkolwiek może dokładniej wy­konywane — ograniczałyby się do nielicznych jednostek"... A dalej czytamy: „Naszym zda­niem, konieczne jest zjednoczenie istnieją­cych dobrowolnych organizacyj rolniczych o takiej budowie społecznej i organizacyjnej, która by umożliwiła: 1) wciągnięcie w krąg działania kulturalno-gospodarczego większo­ści rolników i 2) usprawnienie technicznego wykonywania prac fachowo-rolniczych". To zaś — zdaniem autora — da się osiągnąć, je­żeli się główną uwagę zwróci na komórki naj­niższe, tj. wioskowe i powiatowe; i jeżeli się im zapewni (statutowo i pod względem środ­ków pieniężnych) możność szerszego niż do­tąd działania. W tymże numerze znajdujemy drugi cie­kawy artykuł Jana Kotła pt. „Dlaczego sa­morząd terytorialny winien popierać rozwój spółdzielczości". Po rozważaniach wstępnych na temat odczuwanej żywo potrzeby ulepsze­nia organizacji zbytu i zakupu w środowisku wiejskim oraz po stwierdzeniu, że najwła­ściwszą formę organizacji życia gospodarcze­go daje spółdzielczość, autor wysuwa zagad­nienie: „czy i w jakim stopniu zainteresowa­ny jest również samorząd terytorialny w roz­woju spółdzielczości?". I odpowiada na to pytanie tak: „Celem działalności samorządu terytorialnego we własnym zakresie jest, ogólnie biorąc, pod­niesienie gospodarcze i kulturalne ludności danego terytorium. Zgodnie z powyższym za­łożeniem samorząd ten powinien użyć i wy­zyskać jak najskuteczniej wszystkie środki i drogi, prowadzące do osiągnięcia tego celu... Zadaniem spółdzielczości w odniesieniu do wsi jest przede wszystkim podniesienie do­chodowości gospodarstw, a tym samym pod­niesienie materialne właścicieli tych gospo­darstw. Spółdzielnie, służące powyższym ce­lom, wpływają również pośrednio na podnie­sienie poziomu kulturalnego swych członków, gdyż dowiedzioną jest rzeczą, iż wzrost kul­tury idzie w parze ze wzrostem dobrobytu gospodarczego. Spółdzielczość jest również szkołą społeczną, gdyż ludzie uczą się tam sa­mi radzić nad swoimi sprawami, organizować je, działać zbiorowo i solidarnie, reformować warunki swego bytu własnym umysłem i wła­snymi siłami... Widzimy więc, iż cele samo­rządu terytorialnego i spółdzielczości są do siebie zbliżone. Z tą tylko różnicą, iż akcja sa­morządu terytorialnego, jako instytucji o cha­rakterze przymusowym, jest masowa i pow­szechna i ma na celu stworzenie warunków rozwoju gospodarczego i kulturalnego. Spółdzielnie natomiast są organizacjami dobrowolnymi i, jako jeden z organów dzia­łalności publicznej, mają brać bezpośredni udział w działalności gospodarczej, w której jest zaintersowany węższy lub szerszy ogół członków spółdzielni"... W ostatecznym wy­niku swego rozumowania autor dochodzi do przekonania, że „samorząd terytorialny, po­nosząc odpowiedzialność za całokształt pra­cy publicznej na danym terytorium, powinien Obecnie zwiększyć swe zaintersowanie spół­dzielczością"... W następnym, tj. 37-ym N-rze „Samo­rządu" ten sam autor omawia dalej ,.Formy popierania spółdzielczości przez samorząd terytorialny". Rozróżnia przy tym dwa ro­dzaje pomocy: bezpośrednie popiera­nie spółdzielni i pośrednie. Do bez­pośrednich zalicza: a) nabywanie przez samo­rząd udziałów w danej spółdzielni i b) udzie­lanie tej czy owej spółdzielni poręcze­nia na zaciągane przez nią pożyczki lub inne zobowiązania. Obydwa te sposoby uznaje za niezdrowe, a w wielu wypadkach wprost szkodliwe dla spółdzielczości. Przechodzi na­stępnie do pośredniej pomocy, która jego zdaniem może polegać: a) na utrzymywaniu lub częściowym opłacaniu instruktorów spół­dzielczych, b) na dawaniu nowoorganizują-cym się spółdzielniom pomieszczeń na sklepy, składy itp. lub pomocy przy budowie domów albo spichrzy i c) na udzielaniu stypendiów na naukę dla kandydatów na przyszłych pra­cowników spółdzielczych. Wszystkie te trzy formy pomocy pośredniej uważa autor za właściwe i godne zalecenia. My jednak z jego wywodami co do dwu pierwszych sposobów zgodzić się nie możemy. A to z następujących względów: Po pierwsze, nie im—naszym zdaniem— potrzeby tworzenia specjalnych instruktorów spółdzielczych po powiatach, gdyż rolę tę mo­gą z powdzeniem spełniać instruktorzy oświa­towi i rolni, a zwłaszcza instruktorzy PR, od­powiednio dobrani i przygotowani. Po drugie, udzielanie spółdzielniom pomo­cy w formie pomieszczeń na sklepy czy skła­dy jest właściwie pomocą bezpośrednią i mo­że również wpływać na osłabienie prężności danej placówki. Rzadko zresztą który samo­rząd powiatowy czy gminny ma dziś możność dostarczyć nowo+powstającym spółdzielniom tego rodzaju poparcia.

O serwisie

“ Serwis poĹ›wiÄ™cony zagadnieniom oraz nowinkom na temat rolnictwa w okresie przedwojennym. Mam gĹ‚Ä™bokÄ… nadzieje, ĹĽe zawarte tutaj rady, znajdÄ… zastosowanie w rolnictwie teraĹşniejszym.”